Палацы, сядзібы, паркі. Расонскі раён
- Подробности
- Створана 07.04.2020 11:38
- Адноўлена 08.04.2020 11:31
Эвалюцыя беларускага дойлідства, самабытнасць якога вызначалася канфліктным рэлігійным супрацьстаяннем, мэтанакіраваным уплывам заходнееўрапейскай і рускай культур, толькі фрагментарна адлюстравана ў нешматлікіх помніках архітэктурнай спадчыны Расоншчыны.
Беларуская зямля, якая на працягу стагоддзяў з'яўлялася плацдармам жорсткіх бітваў, была ўсеяна крэпасцямі і замкамі. Крэпасць Сокал (Сакалінскі замак) – найстаражытнейшы вядомы гісторыка-архітэктурны комплекс Расоншчыны, помнік манументальнага ваенна-абарончага дойлідства. Ад крэпасці захавалася толькі ўзвышаная трохвугольная пляцоўка за 1,5 км ад в. Кульнева.
Да канца XVII ст. крапасное будаўніцтва спынілася ў сувязі з развіццём разбуральнай гарматнай зброі, якая рабіла замкі прыступнымі.
У другой палове XVIII – пачатку XIX стст. на Беларусі было пашырана будаўніцтва рэпрэзентацыйных палацава-сядзібных комплексаў, якія прыйшлі на змену замкам.
У сваіх вотчынах землеўладальнікі стваралі самыя разнастайныя па памерах і мастацкіх якасцях архітэктурна-паркавыя рэзідэнцыі – ад невялікіх дамоў дробнапамесных шляхціцаў да буйных палацаў заможных магнатаў.
Сядзібы
сядзіба пана Гласкі (г. п. Расоны);
сядзіба пана Лефера (в. Горкі);
сядзіба пана Убры (в. Якубова);
дробнапамесная сядзіба (в. Шнітаўка). Сядзіба больш нагадвае звычайнае сялянскае жыллё. Драўляны дом узведзены на бутавым падмурку на мяжы XIX–XX стст.
У в. Тродавічы невялікім маёнткам і нерухомай маёмасцю валодалі браты Іван і Францыск Скарыны.
Паркі
прысядзібны парк пана Гласкі (в. Двор Чарэпіта);
прысядзібны парк пана Гуцэвіча (в. Казімірова). Закладзены ў другой палове XIX ст. Падобны па натуралістычна-пейзажнай арганізацыі парк захаваўся на ўскраіне в. Казімірова. Яго ландшафтная кампазіцыя і планіроўка створаны вакол прамавугольнага стаўка са штучным востравам сярод воднага люстэрка. Належыць да лесапаркаў;
мемарыяльны сквер (г. п. Расоны).
У аг. Клясціцы ў 1911 годзе была закладзена кляновая алея ў памяць пра 100-годдзе з дня перамогі ў Айчыннай вайне 1812 года.
ЛІТАРАТУРА
1. Аляксеева, М. Казка старога парку / М. Аляксеева // Голас Расоншчыны. – 2008. – 4 сак. – С. 4.
2. Кулагін, А. М. З архітэктурнай спадчыны Расоншчыны / А. М. Кулагін // Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка Расонскага раёна / рэдкал.: Б. І. Сачанка [і інш.] ; мастак А. М. Хількевіч. – Мінск : БелЭн імя П. Броўкі, 1994. – С. 30–33.
3. Маёнтак Скарынаў на Расоншчыне // Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка Расонскага раёна / рэдкал.: Б. І. Сачанка [і інш.] ; мастак А. М. Хількевіч. – Мінск : БелЭн імя П. Броўкі, 1994. – С. 34.
4. Парк // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Віцебская вобласць / рэдкал.: С. В. Марцэлеў [і інш.]. – Мінск : БелСЭ імя П. Броўкі, 1985. – С. 387.
5. Прудоўскі, Р. Сакалінскі замак / Р. Прудоўскі // Віцебскі рабочы. – 2006. – 24 студз. – С. 3.
6. Сакалінскі замак // Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка Расонскага раёна / рэдкал.: Б. І. Сачанка [і інш.] ; мастак А. М. Хількевіч. – Мінск : БелЭн імя П. Броўкі, 1994. – С. 36–37.
7. Чатыры прычыны наведаць Расоншчыну / падрыхт. С. Любачка // Віцьбічы = Витьбичи. – 2018. – 22 сент. – С. 11.
СПАСЫЛКІ
