Томка Ягор Андрэевіч
Томка Ягор Андрэевіч нарадзіўся 3 жніўня 1935 года ў в. Лявонаўцы Мёрскага раёна ў сялянскай сям'і.
У 1954 годзе, скончыўшы Міёрскую сярэднюю школу, паступіў на службу ў Ваенна-Марскі флот. У 1954–1958 гг. праходзіў навучанне ў вышэйшым ваенна-марскім вучылішчы, спачатку ў г. Архангельск, потым – у Ленінградзе. Служыў на падводных лодках Паўночнага і Балтыйскага флоту. У 1967–1973 гг. – камандзір атамнай падводнай лодкі, у 1973–1977 гг. – начальнік штаба дывізіі атамных падводных лодак, у 1978–1984 гг. – камандзір гэтай дывізіі.
Удзельнічаў у групавым паходзе падводных лодак пад ільдамі Паўночнага полюса ў якасці камандзіра атамнай субмарыны. Дзякуючы асабістым ведам, мужнасці і вопыту, ён выратаваў падлодку, якая трапіла ў аварыю, і яе экіпаж.
Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 4 лістапада 1978 года за паспяховае выкананне заданняў камандавання і праяўленыя пры гэтым мужнасць і адвагу капітану 1-га ранга Ягору Андрэевічу Томку было прысвоена званне «Герой Савецкага Саюза».
1 лістапада 1980 года Я. Томку было прысвоена званне контр-адмірала. Працягваў камандаваць дывізіяй да 1984 года. З 1984 года і да пенсіі Ягор Андрэевіч займаў пасаду начальніка Вышэйшага ваенна-марскога вучылішча падводнага плавання імя Ленінскага камсамола (Ленінград). 28 кастрычніка 1988 года Я. Томку было прысвоена званне віцэ-адмірала. У 1992 годзе Ягор Андрэевіч быў звольнены ў запас.
Пасля гэтага працаваў ў НДІ Ваенна-Марскога флоту Расіі. З'яўляўся старшынёй праўлення міжнароднага фонду маракоў-падводнікаў і ветэранаў падводнага флоту, намеснікам старшыні Прэзідыума Савета Герояў Савецкага Саюза Расійскай Федэрацыі і поўных кавалераў ордэна Славы, працаваў у шэрагу іншых грамадскіх і ветэранскіх арганізацый.
Узнагароджаны ордэнамі Леніна, Працоўнага Чырвонага Сцяга, «За службу Радзіме ва Узброеных Сілах СССР» II, III ступеняў, ордэнам Мужнасці, медалямі.
Памёр Ягор Андрэевіч 1 красавіка 2008 года. У 2016 годзе імя Героя Савецкага Саюза прысвоена ДУА «Міёрская сярэдняя школа № 3», у школьным музеі захоўваецца яго ваенная форма, а таксама дакументы і фатаграфіі. На будынку школы ўсталявана мемарыяльная дошка. Таксама ў г. Мёры ўсталяваны помнік Герою.
ЛІТАРАТУРА
1. Басікірская, А. Ад хваль марскіх пеністы прыбой / А. Басікірская // Міёрскія навіны. – 2016. – 14 мая. – С. 1, 3.
2. Басікірская, А. Пад ільдамі Арктыкі праплыў з гарачым сэрцам: 3 жніўня – 80 год з дня нараджэння Ягора Томкі / А. Басікірская // Міёрскія навіны. – 2015. – 1 жн. – С. 5.
3. Басікірская, А. Памяць жыве, бо Герой заслужыў / А. Басікірская // Міёрскія навіны. – 2015. – 8 жн. – С. 4.
4. Голесник, С. Адмирал из Миор / С. Голесник // Советская Белоруссия. – 2016. – 12 мая. – С. 3.
5. Долготович, Б. Д. Томко Егор Андреевич / Б. Д. Долготович // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. / редкол.: Т. В. Белова [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2011. – Т. 2 : Витебская область : в 2 кн. – Кн. 2. – С. 521.
6. Долготович, Б. Д. Томко Егор Андреевич / Б. Д. Долготович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.] / редкол.: Г. П. Пашков [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2008. – Т. 7 : Снегирь–Ящерицын. – С. 242.
7. Ермоленко, В. Постижение глубин: адмирал Егор Томко / В. Ермоленко // Советская Белоруссия. – 2009. – 19 марта. – С. 3.
8. История в лицах. [Егор Андреевич Томко] // Полоцкие епархиальные ведомости. – 2016. – № 3. – С. 3.
9. Козлович, Н. Предельная глубина / Н. Козлович // Советская Белоруссия. – 2009. – 7 апр. – С. 11.
10. Лёс камандзіра / падрыхт. Э. Багдановіч // Міёрскія навіны. – 2008. – 6 снеж. – С. 3.
11. Пашкевіч, Т. З імем земляка-Героя / Т. Пашкевіч // Витебские вести. – 2016. – 17 мая. – С. 2.
12. Саулич, В. Адмирал-герой Томко: таким его помнит Миорщина / В. Саулич // Сельская газета. – 2015. – 1 авг. – С. 9.
13. Сауліч, У. Вуліца героя-земляка / У. Сауліч // Віцебскі рабочы. – 2012. – 7 ліп. – С. 5.
14. Томка Ягор Андрэевіч // Памяць: Міёрскі раён : гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / рэдкал.: Г. М. Маняк [і інш.] ; уклад. Л. А. Матэленак ; рэд. В. І. Марціновіч ; мастак Э. Э. Жакевіч. – Мінск : Беларуская навука, 1998. – С. 516–517.
15. Томко Егор Андреевич // Адмиралы земли белорусской : биографический справочник / Б. Д. Долготович ; под ред. А. А. Римашевского. – Минск : Беларусь, 2009. – С. 74–75.
16. Томко Егор Андреевич // Слава и гордость земли Витебской : биографический справочник / сост. М. Н. Пригожий ; редкол.: М. П. Кузьмич [и др.]. – Витебск : Витебская областная типография, 2009. – С. 133.
17. Томко Егор Андреевич // Твои сыновья, Беларусь! Герои Советского Союза : биографический справочник / ред.: Ю. В. Баженов [и др.] ; худ. ред. П. В. Баранов. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2015. – С. 137–138.
СПАСЫЛКІ
Миорская центральная районная библиотека – Вядомыя ўраджэнцы краю – Томка Ягор Андрэевіч
