Афганистан. Без права на забвение

Афганистан. Без права на забвение

Афганистан. Без права на забвение

Художники Витебщины

Художники Витебщины

Художники Витебщины

Асіпенка Алесь (Аляксандр) Харытонавіч

Дата нараджэння
07.09.1919
Месца нараджэння
Віцебская вобласць, Віцебскі раён, в. Пушкары
Дата смерці
06.08.1994
Род дзейнасці
пісьменнік
Жанр
проза
Узнагароды і прэміі
ордэн Айчыннай вайны I ступені
ордэн Айчыннай вайны II ступені
ордэн «Знак Пашаны»
ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга

Асіпенка Алесь (Аляксандр) Харытонавіч нарадзіўся 7 верасня 1919 года ў в. Пушкары Віцебскага раёна. Беларускі пісьменнік.

У 1935 годзе скончыў сямігодку ў вёсцы Бабінічы Віцебскага раёна, паступіў на падрыхтоўчыя курсы Віцебскага ветэрынарнага інстытута. Восенню 1937 г. пайшоў вучыцца на рабфак, у 1939 г. паступіў у Віцебскі педагагічны інстытут. У 1940 г. вымушаны быў пакінуць вучобу, да чэрвеня 1941 г. працаваў настаўнікам Рудакоўскай сярэдняй школы Віцебскага раёна.

Напачатку Вялікай Айчыннай вайны жыў у Пушкарах, працаваў на матчынай гаспадарцы, наладзіў сувязь з партызанамі. У чэрвені 1942 года стаў байцом партызанскага атрада, пасля памочнікам камісара па камсамоле аднаго з атрадаў брыгады «Аляксея». Цяжкія ўмовы абвастрылі застарэлую хваробу. У снежні 1942 г. эвакуіраваны ў савецкі тыл. Пасля шпіталя вучыўся ў школе штаба партызанскага руху, на курсах савецкага і партыйнага актыву ў Маскве. У 1943 г. пасланы сакратаром райкама камсамола ў вызвалены Горацкі, потым у Краснапольскі раёны Магілёўскай вобласці. На гэтай пасадзе знаходзіўся да красавіка 1944 г.

З 1944 г. працаваў у друку. У 1944–1953 гг. – карэспандэнт, літаратурны супрацоўнік, загадчык аддзела, намеснік рэдактара, рэдактар газеты «Чырвоная змена». У 1948 г. выбраны другім сакратаром Мінскага гаркама камсамола. Пасля пяці месяцаў працы вярнуўся ў «Чырвоную змену». Завочна вучыўся на гістарычным факультэце Мінскага педагагічнага інстытута, які скончыў у 1955 г. У 1953–1972 гг. – загадчык аддзела, адказны сакратар, намеснік галоўнага рэдактара, галоўны рэдактар часопіса «Маладосць». З 1972 г. галоўны рэдактар сцэнарна-рэдакцыйнай калегіі, галоўны рэдактар сцэнарнай майстэрні кінастудыі «Беларусьфільм». У 1976–1980 г. галоўны рэдактар газеты «Літаратура і мастацтва».

Узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны I і II ступені, «Знак Пашаны», Працоўнага Чырвонага Сцяга, медалямі, Ганаровымі граматамі і Граматамі Вярхоўнага Савета БССР, Ганаровай граматай Вярхоўнага Савета Літоўскай ССР.

Першыя творы апублікаваў у 1946 г. Рэгулярна празаічныя творы пачалі выходзіць з 1953 г. Асноўная тэматыка творчасці – вайна, гераізм савецкіх людзей у барацьбе з фашысцкімі захопнікамі, партызанскі рух на Беларусі, аднаўленне разбуранай гаспадаркі ў пасляваенны час (раман «Вогненны азімут», аповесці «Жыта», «Два дні і дзве ночы», апавяданні), сацыяльныя і маральна-этычныя праблемы сучаснасці, жыццё калгаснай вёскі, горада, выхаванне моладзі (аповесці «Дысертацыя», «Няроўнай дарогай», «Паплавы», «Абжыты кут», раман «Непрыкаяны маладзік», апавяданні).

Па сцэнарыях А. Асіпенкі пастаўлены фільмы: «Пяцёра адважных» (1971), «Надзейны чалавек» (1975), «Трэцяга не дадзена» (1981), «Кожны трэці» (1980, з Н. Сафаравым), тэлефільм «Ясь і Яніна» (1974, з С. Паляковым), «Канец бабінага лета» (1983), дакументальна-поўнаметражныя фільмы «Добрая зямля» (1977, з Б. Сарахатунавым), «Трывогі першых птушак» (1986).

Памёр 6 жніўня 1994 года.

 

ЛІТАРАТУРА

1. Асіпенка Алесь (Аляксандр) Харытонавіч // Памяць: Віцебскі раён : гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / рэдкал.: А. П. Красоўскі [і інш.] ; уклад. У. І. Мезенцаў ; мастак Э. Э. Жакевіч. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2004. – С. 699.

2. Галасы сучаснікаў // Пісьменнікі, кнігі, героі / Я. Герцовіч. – Мінск: Беларусь, 1966. – С. 141–169.

3. Не здраджваць сваім прынцыпам : (да творчага партрэта А. Асіпенкі) // Людзі. Літаратура / А. У. Русецкі. – Віцебск: УА «ВДУ імя П. М. Машэрава», 2008. – С. 4–46.

4. Салтук, А. Няхай каласіцца жыта / А. Салтук // Вiцебскі рабочы. – 2004. – 7 верас. – С. 4.

5. У дачыненні да сучаснасці // Жыць чалавекам / С. Андранюк. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1983. – С. 32–36.