Журба Янка
Янка Журба (Івашын Іван Якаўлевіч) нарадзіўся 18 (30) красавіка 1881 года ў в. Купніна Лепельскага павета (зараз Чашніцкі раён), у беднай сялянскай сям'і, якая складалася з 12 чалавек.
У 1898 годзе Янка паступіў у Полацкую настаўніцкую семінарыю. Яшчэ тады спрабаваў свае сілы ў вершаванай творчасці. З 1902 года пачаў друкаваць этнаграфічныя нарысы ў газеце «Витебские губернские ведомости».
Пасля заканчэння семінарыі ў 1902 годзе настаўнічаў у пачатковых школах. У 1906 годзе стаў студэнтам Глухаўскага настаўніцкага інстытута былой Чарнігаўскай губерні. З таго часу пачаў пісаць вершы на беларускай мове. Пасля вучобы Іван Якаўлевіч выкладаў рускую мову і літаратуру ў старэйшых класах. Да 1914 года настаўнічаў у Чашніках Віцебскай губерні. Зноў на Чашніччыне апынуўся ў 1941 годзе. Друкавацца пачаў у рускіх выданнях з 1902 года.
Першы верш Янкі Журбы «На беразе Дзвіны» быў змешчаны ў газеце «Наша Ніва» (1909). У дакастрычніцкай паэзіі Я. Журбы выразна выявілася сацыяльная накіраванасць, аптымістычны погляд на свет, жаданне рэвалюцыйных ператварэнняў. У паслярэвалюцыйны час пачаў друкавацца з 1921 года у газеце «Савецкая Беларусь», з 1922 – у часопісе «Полымя» і інш.
Першая паэтычная кніга «Заранкі» выйшла ў Мінску ў 1924 годзе.
У 1939 годзе ён стаў членам Саюза пісьменнікаў СССР.
У 1950 годзе выйшлі з друку «Выбраныя творы» Я. Журбы, а потым і некалькі паэтычных кніг, сярод якіх зборнік вершаў для дзяцей.
Пераклаў на беларускую мову раман Ф. Дастаеўскага «Бедныя людзі» (1930). Ужо пасля смерці паэта ў 1970 годзе выйшла кніжка выбраных твораў Янкі Журбы «Вершы», у 1980 г. – зборнік «Роднае», а ў 1984 г. – «Мая песня».
Пасля вайны жыў у Чашніцкім раёне Віцебскай вобласці, быў настаўнікам музыкі і спеваў у пачатковых класах. Апошнія гады правёў у доме састарэлых у Полацку.
Памёр Іван Якаўлевіч 7 студзеня 1964 года. Пахаваны на Ксавер'еўскіх могілках побач з манастыром Еўфрасінні Полацкай.
ЛІТАРАТУРА
1. Асіпенка, М. Далёкія і блізкія: знакамітыя творцы з адчуваннем радзімы / М. Асіпенка // Літаратура і мастацтва. – 2017. – 1 верас. – С. 6.
2. Выдающиеся имена Отечества – уроженцы Чашникского района // Чашникский район : справочно-информационные материалы / отв. за вып. Т. В. Пчелкина. – Витебск : Витебская областная типография, 2008. – С. 9–10.
3. Говар, Г. «Я моцна палюбіў старонку гэту» / Г. Говар // Літаратура і мастацтва. – 2008. – 12 верас. – С. 12.
4. Дзеячы культуры і навукі – ураджэнцы Чашніччыны // Гістарычна-краязнаўчы курс «Наша Чашніччына». Чашніказнаўства / В. В. Грыбко. – Мінск : Медисонт, 2007. – С. 138–149.
5. Журботы і радасці Янкі Журбы / падрыхт. Н. Казленя // Краязнаўчая газета. – 2016. – № 16 (крас.). – С. 5.
6. Канапелька, А. Янка Журба. 1881–1964 / А. Канапелька // Народнае слова. – 1999. – 25 лют. – С. 5.
7. Міхно, У. Невядомае / У. Міхно // Вiцебскі рабочы. – 2004. – 4 верас. – С. 5.
8. Міхно, У. Сорак гадоў без Журбы / У. Міхно // Чырвоны прамень (Чашнiкi). – 2004. – 13 студз. – С. 4.
9. Няхай, Р. З любоўю да роднага краю / Р. Няхай // Полымя. – 1971. – № 4. – С. 240–242.
10. Рублевская, Л. Хороший поэт в тени эпохи / Л. Рублевская // Советская Белоруссия. – 2012. – 11 июля. – С. 10.
11. Стадольнік, І. Запомнілася назаўсёды / І. Стадольнік // Віцебскі рабочы. – 1991. – 30 крас. – С. 3.
12. Стадольнік, І. З кагорты старэйшын / І. Стадольнік // Настаўніцкая газета. – 2010. – 14 студз. – С. 10.
СПАСЫЛКІ
