Альтшулер Сямён Аляксандравіч нарадзіўся 24 верасня 1911 года ў Віцебску. Фізік, заснавальнік навуковай школы ў галіне парамагнетызму.

Член-карэспандэнт Акадэміі навук СССР (1976). Доктар фізіка-матэматычных навук (1955), прафесар (1956).

У 1932 годзе скончыў фізіка-матэматычны факультэт Казанскага ўніверсітэта. Потым паступіў у аспірантуру Фізічнага інстытута Акадэміі навук БССР. У 1934 годзе разам з І. Я. Тамам прадказаў наяўнасць у нейтрона магнітнага моманту, вызначыў яго знак і дакладна ацаніў яго велічыню. У 1935 годзе вярнуўся працаваць у Казанскі ўніверсітэт.

У першыя дні вайны Сямён Альтшулер пайшоў добраахвотнікам на фронт, дзе служыў у супрацьтанкавай артылерыі. Дзень Перамогі ён сустрэў у званні маёра.

У 1946 годзе Сямён Аляксандравіч зноў вярнуўся ў Казанскі ўніверсітэт і працягваў педагагічную і навуковую дзейнасць. У 1948 годзе (разам з Б. М. Козыравым і С. Г. Саліхавым) адкрыў звыштонкую структуру спектраў электроннага парамагнітнага рэзанансу. У 1952 годзе прадказаў акустычны парамагнітны рэзананс, пабудаваў яго тэорыю, што прывяло да стварэння квантавай акустыкі. У 1966 годзе С. А. Альтшулер прапанаваў метад атрымання звышнізкіх тэмператур, заснаваны на адыябатычным размагнічванні ядзерных спінаў ванфлекаўскіх парамагнетыкаў.

У 1948–1953 гг. Сямён Аляксандравіч працаваў у Казанскім фізіка-тэхнічным інстытуце (філіял АН СССР). З 1955 года – прафесар, потым – загадчык кафедры радыёспектраскапіі і квантавай электронікі Казанскага ўніверсітэта. У 1977–1983 гг. – член Прэзідыума Казанскага філіяла Акадэміі навук СССР.

Імя Сямёна Аляксандравіча Альтшулера непарыўна звязана з адкрыццём магнітнага рэзанансу і развіццём новага кірунку ў сучаснай фізіцы – магнітнай радыёспектраскапіі. Сумесна з іншымі даследчыкамі Альтшулер скарыстаўся метадам рассейвання Мандэльштама-Брылюэна для вывучэння нераўнаважных фанонаў у парамагнітных крышталях. У прыватнасці, імі была выяўлена з'ява лавіннага выпраменьвання фанонаў.

Узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны I і II ступеняў (2), Працоўнага Чырвонага Сцяга, Чырвонай Зоркі, «Знак Пашаны». Заслужаны дзеяч навукі РСФСР.

Памёр Сямён Аляксандравіч 24 студзеня 1983 года.

ЛІТАРАТУРА

1. Альтшулер Сямён Аляксандравіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1996. – Т. 1 : А–Аршын. – С. 285.

2. Альтшулер Сямён Аляксандравіч // Памяць: Віцебск : гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі : у 2 кн. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.] ; склад. А. І. Мацяюн ; мастак Э. Э. Жакевіч. – Мінск : БелЭн, 2003. – Кн. 2. – С. 523.

3. Позойский, С. В. Ученые-физики – уроженцы Витебщины / С. В. Позойский // Фiзiка: праблемы выкладання. – 2005. – № 5 (46). – С. 12.

СПАСЫЛКІ

 Казанский физико-технический институт имени Е. К. Завойского – Альтшулер Семён Александрович

 Казанский федеральный университет – Семён Александрович Альтшулер