Грыневіч Антон Антонавіч
Грыневіч Антон Антонавіч нарадзіўся 3 мая 1877 года ў фальварку Іваноўшчына Лепельскага павета (зараз Полацкі раён), збіральнік беларускага музычнага фальклору, выдавец, педагог, кампазітар.
Скончыў Дзісенскае гарадское вучылішча. З 1896 года жыў у Пецярбургу, служыў у дэпартаменце гандлю і промыслу. З 1906 года – член выдавецкай суполкі «Загляне сонца і ў наша аконца». У 1910 годзе Антон Антонавіч заснаваў прыватнае выдавецтва А. Грыневіча. Сабраў і выдаў «Беларускія песні з нотамі» (т. 1, 1910 г.; т. 2, 1912 г., разам з А. Зязюлем), куды ўвайшлі класічныя творы беларускага меласу. Яго выдавецтва ў 1910–1913 гг. выпусціла ў свет 11 кніг, у тым ліку творы Я. Купалы, Я. Коласа, У. Галубка. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 года – супрацоўнік культурна-асветніцкага аддзела Белнацкама ў Маскве. У 1919 годзе знаходзіўся ў Мінску, працаваў на пасадзе загадчыка Беларускага народнага дома, потым быў выкладчыкам у школе. Да чэрвеня 1920 года працаваў у беларускай гімназіі.
З 1920 года жыў у Вільні, працаваў у кааператыве друкароў. Выдаў «Народны спеўнік» і «Школьны спеўнік» (абодва ў 1920 г.). У апошнім, акрамя сабраных ім народных песень, змясціў і свае творы на словы Я. Купалы, Я. Коласа, Г. Леўчыка. Некаторыя з іх («Гэй, наперад», «Касцу») шырока бытавалі ў Заходняй Беларусі. У 1921 годзе Грыневіч А. А. быў зняволены ў Лукішскую турму (Вільня), у кастрычніку вызвалены пад нагляд паліцыі.
У 1922–1923 гг. – сакратар Таварыства беларускай школы, выкладчык музыкі ў Віленскай беларускай гімназіі. У 1923 годзе Антон Антонавіч выдаў першы беларускі падручнік па музыцы «Навука спеву», у 1925 годзе – «Беларускі дзіцячы спеўнік». З 1925 года А. А. Грыневіч жыў у Мінску, працаваў сакратаром музычнай падсекцыі Інбелкульта, старшынёй песеннай камісіі. Зрабіў каля 300 запісаў узораў меласу, дзіцячых гульняў на Тураўшчыне і Полаччыне. Выступіў з «Праграмай-інструкцыяй для збіральніка беларускай музычна-этнаграфічнай творчасці» (Наш край, 1925 г., № 1). У 1928–1933 гг. жыў у Гарадку, Віцебску.
6 верасня 1933 года Грыневіч Антон Антонавіч быў арыштаваны паводле пастановы пазасудовага органа ад 9 сакавіка 1934 года і зняволены на 10 гадоў у папраўча-працоўны лагер.
Памёр Антон Антонавіч 8 снежня 1937 года. Рэабілітаваны 16 жніўня 1956 года.
У 2007 годзе ў памяць аб кампазітары ў вёсцы Шпакоўшчына Полацкага раёна быў усталяваны памятны знак.
ЛІТАРАТУРА
1. Гавяйновіч, В. Вярнуўся купальскай песняй / В. Гавяйновіч // Полацкi веснiк. – 2007. – 11 верас. – С. 5.
2. Грыневіч Антон Антонавіч // Памяць: Полацкі раён : гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / рэдкал.: І. Б. Каросцік, Р. І. Маслоўскі, А. Л. Петрашкевіч ; уклад. С. С. Чарняўская ; мастак Э. Э. Жакевіч. – Мінск : Вышэйшая школа, 1999. – С. 640–641.
3. Грыневіч Антон Антонавіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.] ; маст. Э. Э. Жакевіч. – Мінск : БелЭн, 1996. – Т. 3 : Гімназіі–Кадэнцыя. – С. 163.
4. Гриневич Антон Антонович // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. / редкол.: Т. В. Белова [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2010. – Т. 2 : Витебская область : в 2 кн. – Кн. 1. – С. 345.
5. Карасёў, В. Народа песенная веліч, старонкі роднай галасы / В. Карасёў // Полацкі веснік. – 2007. – 6 ліп. – С. 3.
6. Малашэня, Л. Увекавечылі імя фалькларыста / Л. Малашэня // Народнае слова. – 2007. – 19 ліп. – С. 4.
7. Мацюшонак, Т. Душа, вытканая з узораў меласу / Т. Мацюшонак // Культура. – 2007. – 15–21 снеж. – С. 14.