Карцель Мікалай Аляксандравіч нарадзіўся 5 мая 1937 года ў в. Галяшы (зараз – Сасновы Бор) Расонскага раёна.

Беларускі вучоны ў галіне генетыкі.

Акадэмік НАН Беларусі (1996); член-карэспандэнт (1986).

Доктар біялагічных навук (1984), прафесар (1991).

Заслужаны дзеяч навукі Беларусі (1999).

У 1959 годзе скончыў Беларускі лесатэхнічны інстытут імя С. М. Кірава.

У 1960–1967 гг. – у Беларускім тэхналагічным інстытуце, з 1967 года – у Інстытуце генетыкі і цыталогіі НАН Беларусі. У 1978–1994 гг. – намеснік дырэктара, у 1994–2004 гг. – дырэктар (адначасова з 1985 года – загадчык лабараторыі).

Навуковыя працы па генетыцы, малекулярнай генетыцы і генетычнай інжынерыі раслін.

Правёў сістэматычнае вывучэнне ўзаемадзеяння экзагеннай ДНК з геномам вышэйшых раслін і абгрунтаваў фундаментальныя палажэнні пра фізіялагічнае, біяхімічнае, цыталагічнае і генетычнае дзеянне чужароднай ДНК на раслінны арганізм.

Карцель М. А. распрацаваў тэхналогію стварэння трансгенных раслін шэрагу сельскагаспадарчых культур і стварыў арыгінальныя вектарныя канструкцыі, якія нясуць гаспадарчыя важныя гены.

Атрымаў трансгенныя расліны, якія праяўляюць устойлівасць да фітапатагенаў і насякомых, расліны, якія здольныя паспяхова расці на глебах, забруджаных цяжкімі металамі і нафтапрадуктамі.

Устанавіў ролю простых і складаных паслядоўнасцей ДНК, якія паўтараюцца ў структурна-функцыянальнай арганізацыі геному раслін. Выдаў і ўкараніў у практыку метадычныя рэкамендацыі па ДНК-паспартызацыі гатункаў і ліній раслін. Стварыў насычаную ДНК-маркерамі генетычную карту геному жыта, якая прадстаўляе высокую генетыка-селекцыйную каштоўнасць.

Праводзіў даследаванні па генетычных выніках Чарнобыльскай катастрофы.

Прэмія НАН Беларусі (2001) за кнігу «Генетыка: энцыклапедычны слоўнік».

Узнагароджаны медалём Францыска Скарыны (2009).

Аўтар больш за 470 навуковых прац, у тым ліку 4 манаграфій, 12 аўтарскіх пасведчанняў і патэнтаў.

Памёр 1 красавіка 2013 года.

ЛІТАРАТУРА

1. Картель Николай Александрович // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. / редкол.: Т. В. Белова [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2010. – Т. 2 : Витебская область : в 2 кн. – Кн. 1. – С. 480.

2. Картель Николай Александрович // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.] / редкол.: Г. П. Пашков [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2008. – Т. 7 : Снегирь–Ящерицын. – С. 893–894.

3. Картель Николай Александрович // Национальная академия наук Беларуси: персональный состав, 1928–2015 / сост.: Т. С. Буденкова [и др.] ; редсов.: В. Г. Гусаков [и др.]. – Минск : Беларуская навука, 2016. – С. 115–116.

4. Картель Николай Александрович // Национальная академия наук Беларуси: персональный состав, 1928–1998 / сост.: О. А.Гапоненко [и др.] ; редкол.: Н. А. Борисевич [и др.]. – Минск : БелЭн, 1999. – С. 66–67.

5. Комарова, Ж. Капитан своей судьбы / Ж. Комарова // Наука и инновации. – 2012. – № 5. – С. 55–60.