Кусцінскі Міхаіл Францавіч – археолаг, гісторык, краязнавец, фатограф.

Нарадзіўся 28 верасня 1829 года ў маёнтку Завідзічы (зараз вёска ў Лепельскім раёне).

Паходзіў з дваранскага роду.

Атрымаў першапачатковую адукацыю на Лепельшчыне, скончыў Віленскі дваранскі інстытут і юрыдычны факультэт Пецярбургскага ўніверсітэта.

Раскопкамі пачаў займацца з 1852 года. Першым даследваў Гнёздаўскія курганы ля вёскі Гнёздава. Таксама даследваў тэрыторыю ў вярхоўі рэк Волга, Заходняя Дзвіна, Днепр.

З 1855 года даследваў курганы ў Завідзічах і Барысавы камяні.

У 1860–1890 гг. – вывучаў археалогію Віцебшчыны, склаў яе археалагічную карту.

Сабраная вучоным багатая калекцыя каменных, бронзавых, жалезных прадметаў была перададзена ў музеі Віцебска, Польшчы, Расіі. Матэрыялы раскопак ён увекавечваў фатаграфаваннем, якое сталася пачаткам стварэння першай у Беларусі фотатэкі помнікаў старажытнасці.

Захавалася некалькі яго навуковых публікацый у «Віленскім весніку», у «Полацкіх епархіяльных ведамасцях» і «Віцебскіх губернскіх ведамасцях». Гэта «Заметкі аб археалагічных раскопках у Віцебскай губерніі» (1860), «Вопыт археалагічных даследаванняў у Лепельскім павеце Віцебскай губерніі» (1865), «Заметка аб знаходках у Віцебскай губерні ў курганах са спаленнем» (1871), «3 заметак аб курганах Лепельскага павета» (1903).

Напісаў гісторыка-эканамічны нарыс «Лепельскі павет Віцебскай губерніі» (1903).

Шмат яркіх доказаў яго актыўнай дзейнасці ўтрымліваецца ў кнізе Л. В. Аляксеева «Беларуская археалогія і гістарычнае краязнаўства ў другой палове ХІХ – пачатку ХХ стагоддзяў».

У 1871 годзе прыняў удзел у мастацка-археалагічнай выставе ў Менску.

За вялікі ўнёсак у навуковыя даследванні Кусцінскі быў абраны членам-карэспандэнтам (1867), а з 1874 года – правадзейным членам імператарскага Маскоўскага археалагічнага таварыства.

2 ліпеня 1875 года быў абраны ганаровым міравым суддзёй Лепельскай акругі.

Стварыў у Завідзічах музей, які прыцягнуў увагу шматлікіх археолагаў.

Памёр у 1905 годзе.

ЛІТАРАТУРА

1. Археолаг з маёнтка Завідзічы // Зара (Бешанковічы). – 2001. – 30 кастр. – С. 3.

2. Бамбешка, І. І. Фарміраванне прыватных калекцый на Віцебшчыне ў канцы XVIII – пачатку XX ст. / І. І. Бамбешка // Віцебскія старажытнасці : матэрыялы навуковай канферэнцыі / рэдкал.: Г. У. Савіцкі, В. А. Шышанаў, Н. Ю. Шаркоўская. – Мінск : Нацыянальная бібліятэка Беларусі, 2013. – С. 106–110.

3. Каробушкіна, Т. М. Кусцінскі Міхаіл Францавіч / Т. М. Каробушкіна // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1999. – Т. 9 : Кулібін–Малаіта. – С. 58.

4. Кустинский Михаил Францевич // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. / редкол.: Т. В. Белова [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2011. – Т. 2 : Витебская область : в 2 кн. – Кн. 2. – С. 15–16.

5. Міхаіл Францавіч Кусцінскі // Даследчыкі Полацка-Віцебскай даўніны XVI cт. – 1944 г. : даведнік / М. В. Півавар. – Віцебск : Віцебская абласная друкарня, 2006. – С. 71–72.

6. Мядзведзева, В. У. Археолагі-ўраджэнцы Віцебскай зямлі: працы, здабыткі, вынікі / В. У. Мядзведзева // Віцебскія старажытнасці : матэрыялы навуковай канферэнцыі / рэдкал.: Г. У. Савіцкі, В. А. Шышанаў, Н. Ю. Шаркоўская. – Минск : Медисонт, 2012. – С. 421–434.

7. Осовская, Е. На скрижалях истории / Е. Осовская // Лепельскі край. – 2013. – 13 верас. – С. 2.

8. Шарковская, Н. Ю. Археолог-любитель из Завидичей ( о выявленных материалах М. Ф. Кустинского в фондах ВОКМ) / Н. Ю. Шарковская // «Лепельскія чытанні» : навукова-практычная канферэнцыя / склад. А. У. Стэльмах. – Віцебск, 2004. – С. 11–17.

9. Януш, І. Археолаг з Завідзічаў / І. Януш // Культура. – 2003. – 12–18 ліп. – С. 14.

10. Януш, І. З любоўю да Лепельшчыны / І. Януш // Краязнаўчая газета. – 2004. – № 3 (студз.). – С. 2.

11. Януш, І. Лепельскі археолаг, краязнавец М. Ф. Кусцінскі / І. Януш // Памяць: Лепельскі раён : гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / рэдкал.: В. Я. Ланікіна [і інш.] ; уклад.: В. Я. Ланікіна, А. У. Стэльмах ; мастак Э. Э. Жакевіч. – Мінск : Беларусь, 1999. – С. 101–102.

12. Януш, І. Міхаіл Францавіч Кусцінскі / І. Януш // Народнае слова. – 2000. – 11 крас. – С. 5.

13. Януш, І. Новыя назвы вуліц / І. Януш // Лепельскі край. – 2013. – 2 жн. – С. 2.

14. Януш, І. У памяць знакамітых землякоў / І. Януш // Лепельскі край. – 2015. – 22 крас. – С. 3.