Маркс Максіміліян Восіпавіч нарадзіўся 7 (19) кастрычніка 1816 года ў Віцебску. Мемуарыст, фалькларыст. Удзельнік рэвалюцыйнага руху 1860-х гадоў.

У 1834 годзе скончыў Віцебскую гімназію, вучыўся ў Маскоўскім універсітэце. 3 1858 года выкладаў у гімназіях Смаленска і Масквы. Па падазрэнні ў сувязях з паўстанцамі М. Маркс быў арыштаваны і ў снежні 1863 – лютым 1864 гг. зняволены ў Петрапаўлаўскую крэпасць, выпушчаны пад нагляд паліцыі. Кіраваў адной з рэвалюцыйных падпольных арганізацый у Маскве.

У 1866 годзе за ўдзел у польскай рэвалюцыйнай арганізацыі ў Маскве быў пазбаўлены ўсіх правоў і высланы ў Сібір на пажыццёвае пасяленне. 3 1869 года жыў у Енісейску, дзе заснаваў першую сібірскую метэастанцыю. Член Рускага геаграфічнага таварыства. За навуковыя даследаванні ў 1878 годзе М. В. Маркс быў адзначаны залатым медалём. Вызвалены з-пад паліцэйскага нагляду ў 1880 годзе.

Аўтар працы «Клімат Енісейска паводле 12-гадовых назіранняў 1871–1883» («Запіскі імператарскай Акадэміі навук», 1887, т. 55), нататкаў пра К. Касовіча («Руская старына», 1886, т. 52), пра Віцебск і Віцебшчыну ў 1820–1830-я гг. («Запіскі старога»), рукапіснага зборніка вершаў на польскай мове.

ЛІТАРАТУРА

1. Горнак, В. В. Витеблянин М. Маркс и его «Записки старика» / В. В. Горнак // Белорусское Поозерье: язык и духовная культура / А. М. Мезенко [и др.]. – Мінск : Белорусская наука, 2001. – С. 165–177.

2. Зайцаў, М. Гістарычныя замалёўкі віцябчаніна / М. Зайцаў, С. Шчарбакоў // Помнікі гісторыі і культуры Беларусі. – 1984. – № 3. – С. 31–32.

3. Кісялёў, Г. Маркс Максімілян Восіпавіч / Г. Кісялёў // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.] ; маст. Э. Э. Жакевіч. – Мінск : БелЭн, 1999. – Т. 5 : М–Пуд. – С. 77.

4. Кісялёў, Г. В. Маркс Максіміліян Восіпавіч / Г. В. Кісялёў // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 2000. – Т. 10 : Малайзія–Мугаджары. – С. 121.

5. Максимилиан Маркс. Записки старика / падрыхт. І. Абрамова // Віцебскі сшытак. – 1995. – № 1. – С. 74–77 ; 1996. – № 2. – 87–102 ; 1997. – № 3. – С. 137–147.

6. Маркс Максимилиан Осипович // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. / редкол.: Т. В. Белова [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2011. – Т. 2 : Витебская область : в 2 кн. – Кн. 2. – С. 107.

7. Маркс Максімільян Восіпавіч // Даследчыкі Полацка-Віцебскай даўніны XVI ст. – 1944 г. : даведнік / М. В. Півавар. – Віцебск : Віцебская абласная друкарня, 2006. – С. 82–83.

8. Маркс Максімілян Восіпавіч // Імёны. Асобы. Лёсы: ураджэнцы Віцебшчыны ў далёкім і блізкім замежжы / М. П. Кузьміч, М. І. Сцепаненка. – Мінск : Літаратура і мастацтва, 2012. – С. 190.

9. Маркс Максімільян Восіпавіч // Нашы землякі ў далёкім і блізкім замежжы : біяграфічны даведнік / М. П. Кузьміч, М. І. Сцепаненка. – Віцебск : Віцебская абласная друкарня, 2007. – С. 112.

СПАСЫЛКІ

 Дулов А. Н. «Записки старика» Максимилиана Маркса как источник по истории Витебска