Сянкевіч Віктар
Сянкевіч Віктар (псеўданім Язэп Барэйка) нарадзіўся 19 студзеня 1926 года ў вёсцы Гірстуны Дзісенскага павета (зараз Глыбоцкі раён). Эміграцыйны гісторык і журналіст. Першапачатковае навучанне атрымаў у роднай вёсцы, потым – у Глыбокім. Сярэднюю адукацыю пачаў у польскай гімназіі і ліцэі пры Польскім 2-м корпусе генерала Андэрса ў Італіі, потым прадоўжыў вучобу ў Вялікабрытаніі. У 1958 г. скончыў факультэт філасофіі (цяпер гісторыі і геаграфіі) Мадрыдскага ўніверсітэта. Абараніў доктарскую дысертацыю на тэму «Пачаткі княства Літоўскага».
У гады Другой сусветнай вайны, ў чэрвені 1944 г., добраахвотна паступіў у Мінскую афіцэрскую школу камандзіраў Беларускай краёвай абароны (БКА). Пасля перадыслакацыі афіцэрскай школы разам з іншымі аддзеламі БКА у Францыю, перайшоў у ліку 64 беларускіх кадэтаў да французскіх партызан антыфашысцкага супраціўлення. 3 Францыі амерыканцы перавезлі беларусаў, якія паходзілі з тэрыторыі былой польскай дзяржавы (Заходняй Беларусі), у Італію. Там яны былі ўключаны ў Другі польскі корпус генерала Андэрса, які ўваходзіў у склад Восьмай Брытанскай арміі, што вызваляла Апенінскі паўвостраў ад гітлераўскіх акупантаў. Віктар Сянкевіч разам з іншымі жаўнерамі-беларусамі ў складзе Другога польскага корпуса прымаў удзел у вызваленні горада Балонья.
Доктар В. Сянкевіч у сваім артыкуле «Пра ўдзел беларусаў на заходніх франтах другой сусветнай вайны» ў часопісе «Зважай» даследваў статыстыку польскіх узброеных сіл, што былі ў складзе войска Вялікабрытаніі, і прыйшоў да высновы, што ў барацьбе супраць гітлераўскіх акупантаў прымала ўдзел 30867 жаўнераў беларускага паходжання. У аповесці эмігранцкага пісьменніка Кастуся Акулы «Змагарныя дарогі» цэлы раздзел пад назвай «Чалавек, якога немцы не маглі застрэліць» прысвечаны Віктару Сянкевічу і напісаны паводле яго ўспамінаў. В. Сянкевіч удзельнічаў у арганізацыі ў італьянскім горадзе Мадэна ў сакавіку 1946 г. першага з'езда беларусаў-вайскоўцаў з Другога корпуса генерала Андэрса. У канцы 1946 г. Сянкевіч у складзе беларускага актыву прымаў удзел у стварэнні Згуртавання беларусаў Вялікай Брытаніі (ЗБВБ). У 1958–1961 гг. Віктар Сянкевіч працаваў у беларускай секцыі Іспанскага нацыянальнага радыё, выступаў як аўтар гутарак і каментарыяў на актуальныя беларускія нацыянальныя тэмы. Для беларускай секцыі «Радыё Свабода» пачаў пісаць з 1965 г. Апошнім часам рэгулярна вёў перадачу пад назвай «Беларускі гістарычны каляндар», якая карысталася вялікай папулярнасцю сярод беларускіх слухачоў «Радыё Свабода». Шматлікія матэрыялы на гістарычныя тэмы друкаваў журналіст у беларускіх эміграцыйных выданнях – часопісе «На шляху» (орган ЗБВБ), заснавальнікам якога быў сам В. Сянкевіч, газетах «Бацькаўшчына», «Беларус» і інш. Разам з Кастусём Акулам быў аўтарам большасці матэрыялаў у беларускім ваенна-гістарычным часопісе «Зважай», які выдаецца ў горадзе Таронта ў Канадзе. У часопісе былі надрукаваны такія яго вядомыя артыкулы, як «Беларускія вайсковыя фармацыі ў летувіскай арміі», «Сымон Рак-Міхайлоўскі: (3 нагоды сотых угодкаў ад нараджэння)», «Да 175-годдзя аднаўлення Вялікага княства Літоўскага», «Вайна 1812 году і беларускія жыды», «Ю. І. Крашэўскі», «Матэрыялы з гісторыі ўзброеных сілаў БНР», «У 70-я ўгодкі савецка-летувіскага мірнага дагавору», «У 150-я ўгодкі скасавання статуту Вялікага княства Літоўскага», «Ігнат Грынявіцкі: (да 135-годдзя ад нараджэння і 110-годдзя – ад смерці)».
Частку сваёй бібліятэкі В. Сянкевіч падарыў бібліятэцы Іспанскага каталіцкага ўніверсітэта ў горадзе Тамплёна, дзе ён выступаў з лекцыямі на беларускую тэматыку.
Жыў у ЗША, каля горада Сан-Францыска. Памёр у верасні 2007 г.
ЛІТАРАТУРА
1. Скрабатун, У. І. Віктар Сянкевіч / У. І. Скрабатун // Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка Глыбоцкага раёна / рэдкал.: Б. І. Сачанка [і інш.] ; мастак А. М. Хількевіч. – Мінск : БелЭн імя П. Броўкі, 1995. – С. 414.
2. Скрабатун У. Сянкевіч Віктар / У. Скрабатун // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск : БелЭн імя П. Броўкі, 2001. – Т. 6. Кн. І : Пузелі–Усая. – С. 478.