Вырвіч Кароль
Вырвіч Кароль нарадзіўся ў 1717 годзе ў Браслаўскім павеце ў беднай шляхецкай сям'і.
Першапачатковую адукацыю атрымаў у езуіцкіх калегіумах Пінска і Дынабурга. Пасля ўступлення ў ордэн езуітаў некаторы час выкладаў у пачатковых класах навучальных устаноў ордэна ў Вільні і Пінску. У 1746 годзе скончыў Віленскую акадэмію. 3 1747 года – прафесар рыторыкі ў Крожскім, з 1749 года – прафесар рыторыкі, гісторыі і геаграфіі ў Навагрудскім езуіцкіх калегіумах. У 1751–1757 гг. выхавацель сына віленскага ваяводы Яна Гільзена. Жыў пры яго двары ў Дынабургу і Полацку, разам са сваім выхаванцам быў у Францыі, Галандыі і Германіі, дзе вывучаў арганізацыю асветы. У 1757 годзе прызначаны езуітамі прафесарам Варшаўскага Collegium Nobelium – узорнай на той час навучальнай установы, дзе вучыліся сыны магнатаў і багатай шляхты. Пазней стаў рэктарам гэтага калегіума, прымаў актыўны ўдзел у рэформе езуіцкіх навучальных устаноў, уваходзіў у бліжэйшае акружэнне караля Станіслава Аўгуста Панятоўскага. Аўтар двух падручнікаў па гісторыі на французскай мове: «Паходжанне сучасных дзяржаў і народаў» (Варшава, 1769) і «Кароткае сістэматычнае выкладанне ўсеагульнай гісторыі» (т. 1–2, Варшава, 1766–1771).
Шырокую вядомасць атрымаў дзякуючы сваім падручнікам па геаграфіі («Сучасная геаграфія», 1786, «Усеагульная геаграфія», 1773). Палітыку лічыў навукай, блізкай да геаграфіі, і выкладаў яе ў той меры, у якой яна ўваходзіла ў геаграфію. Важнае месца ў яго працах займалі пытанні ролі эканомікі, гандлю ў жыцці грамадства, а таксама эканамічнага развіцця Рэчы Паспалітай.
ЛІТАРАТУРА
1. Варанько, К. Д. 2 лістапада – 300 гадоў з дня нараджэння К. Вырвіча (1717–1793), гісторыка, географа, філосафа, педагога / К. Д. Варанько // Геаграфія. – 2017. – № 11. – С. 59–60.
2. Вырвіч Кароль // Імёны. Асобы. Лёсы: ураджэнцы Віцебшчыны ў далёкім і блізкім замежжы / М. П. Кузьміч, М. І. Сцепаненка. – Мінск : Літаратура і мастацтва, 2012. – С. 68–69.
3. Вырвіч Кароль // Мысліцелі і асветнікі Беларусі. X–XIX стагоддзі : энцыклапедычны даведнік / рэдкал.: Б. І. Сачанка [і інш.] ; мастак Э. Э. Жакевіч. – Мінск : БелЭн, 1995. – С. 199–200.
4. Вырвіч Кароль // Нашы землякі ў далёкім і блізкім замежжы : біяграфічны даведнік / М. П. Кузьміч, М. І. Сцепаненка. – Віцебск : Віцебская абласная друкарня, 2007. – С. 41.
5. Вырвіч Кароль // Памяць: Браслаўскі раён : гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / рэдкал.: К. В. Велічковіч [і інш.] ; уклад. К. С. Шыдлоўскі ; мастак Э. Э. Жакевіч. – Мінск : Паліграфафармленне, 1998. – С. 596.