Гэта было ў тыя часы, калі татары крымскія напалі на нашу зямлю.

У аднаго беларускага князя, землі якога ляжалі якраз на месцы сучаснай Сенненшчыны, была прыгажуня жонка, і звалі яе Мар'я. Такая ўжо прыгожая нарадзілася, што і да гэтых дзён народ пра яе песні спявае. Вернай заставалася свайму князю Івану да апошняй хвіліны, нават перад смерцю не пабаялася адказаць татарскаму хану і сцвердзіць, што ва ўсім белым свеце кахае аднаго мужа. Але паслухайце пра ўсё па парадку.     

Напалі татары на наш край, а бараніць яго не было каму ў той момант, бо мясцовага валадара не было ў замку. Дзе ён быў са сваёй дружынай, пра гэта народныя дарадцы нічога не даносяць. Вядома дакладна толькі адно: у замку заставалася толькі Мар'я з маленькай дачушкай і крыху большым сынком.

Калі разведчыкі паведамілі хану, што князя Івана няма дома, ён ажно языком зацмокаў ад задавальнення, але загадаў свайму мурзе яшчэ раз праверыць:

– Сам павядзеш невялікі атрад вояў. Праверыш на месцы, ці няма засады. Калі што, адразу ж вяртайся, а калі ніякіх ваякаў там не будзе, то заставайся, а да мяне прышлі толькі пару вершнікаў, каб паведамілі, што шлях вольны.

– Зараз адпраўляцца?

– Не спяшайся. Я хачу яшчэ нешта табе сказаць, але каб астатнія не чулі. – I ўжо цішэй дадаў: – Галоўнае – даведайся, ці ў замку князёўна Мар'я. Кажу толькі табе, бо давяраю.

Мурза як стаяў, так і гопнуўся перад ханам на калені:

– Усё зраблю...

– Ты пастараешся, і я цябе аддзячу. Атрымаеш большую частку палону і каштоўнасцей. А зараз не спяшайся, адпачні добра. Людзей вазьмі не болей сотні, але адбяры самых верных. Увечары зайдзі да мяне, тады і дагаворым.

Мурза на сваіх скрыўленых ад пастаяннага знаходжання ў сядле нагах пачыкільгаў да войска.

Вечарам, калі зоркі пачалі запальвацца на небе, да хана правялі мурзу.

–  Гатовы?

– Так, ясналікі.

– Людзей адабраў?

– Роўна сотню. У ёй мае родныя браты ды тыя вершнікі, якіх я ведаю з дзяцінства.

– Разумна зрабіў. Калі надарыцца магчымасць, то паспрабуй захапіць замак, адбівацца ж не будзе каму. Запомні, мяне найперш цікавіць князёўна. Калі што з ёй здарыцца, то лепей вам назад не вяртацца. Палон можаш браць любы, рабаваць – таксама, усё гэта застанецца вам, але князёўну адправіш у наш лагер. А зараз час выступаць.

Сотня нячутна выехала з лагера. Хітрыя татары яшчэ ад таго часу, як ступілі на чужую тэрыторыю, абвязалі ногі коням анучамі, і тыя зараз ляцелі, нібы якія жудасныя здані, – нячутна, зрэдку пафыркваючы.

А ў замку і сапраўды не было вялікай аховы. Князь Іван пакінуў толькі пару дзесяткаў дружыннікаў, ды і сярод тых палова – з незалечанымі ранамі. Развітваючыся з жонкай, князь паабяцаў вярнуцца не болей як праз месяц.

– Заўсёды так гаворыш, каб я не хвалявалася, а сам і па паўгода дома не бываеш,– па-добраму ўпікнула мужа Мар'я.

– Усяляк здараецца, родненькая, усяляк...

– То і гаварыў бы праўду.

–  Хто ж яе, праўду, ведае, – змрочна сказаў Іван і прыхіліў галаву каханай да сваіх магутных грудзей. – Дзяцей будзіць не буду. Пагляджу, як спяць, і вярнуся.

Праз пару хвілін князь выйшаў на ганак.

– Спяць, ды гэтак соладка, што і самому яшчэ падрамаць захацелася.

Князёўна ўсміхнулася:

– Я ж табе не перашкаджала. Сам жа ўсхадзіўся менавіта зараз ехаць у паход.

–  Мае віжы данеслі, што там ворагі сілы збіраюць. Не з'яўлюся своечасова, дык і напасці могуць. А ты не хвалюйся. Пакідаю з табой сотніка і з ім – надзейных людзей. Яны не праспяць, яны чужынцаў за дзесятак вёрст чуюць.

– Я і не баюся.

– Чарнавус! Пятро! – гукнуў князь. – Дзе ты там?

– Я тут, княжа, – прагуў магутны голас за спінаю.

–  Глядзець за князёўнай і за дзецьмі будзеш, Пятро.

– Дажыўся...

– Што ты там вуркочаш?

–  Кажу, дажыўся, як стары дзед, якога да ўнукаў прыстаўляюць. Можа, княжа, мне лепей у паход, няхай хто іншы застанецца?

–  Не, сябра, не крыўдуй. Пакідаю цябе, бо дружыннікаў амаль не застаецца. Глядзі мне за князёўнай ды за дзеткамі, а мы доўга не затрымаемся, напалохаем чужынцаў дый назад.

– Княжа, дык мною толькі і палохаць, – пажартаваў Чарнавус, і ўсе жарт падтрымалі.

Войска выступіла ў пахоРаней парадкі на зямлі зусім не такія вяліся, як сёння. Калі паслухаеш гамонку старых людзей, то дзіву даешся, як такое магло быць. Нараджаліся дзеці, віталі іх родныя і блізкія, жылі побач усё жыццё, працавалі разам, бараніліся ад усялякіх ворагаў, а вось калі чалавек да старасці дажываў, то тут зусім іншае прыключалася. Быў заведзены такі парадак: дасягаў стары селянін ці сялянка васьмідзесяці гадоў (а тады людзі намнога болей жылі), то іх прылічвалі да старых. А калі так, то ў тэрміновым парадку іхнім дзецям трэба было весці сваіх бацькоў ці, можа, ужо і дзядоў, у густы-густы лес і там пакінуць. Вялі ў такую гушчэчу, у такую глухамань, што і здаровы, магутны чалавек назад не прабіўся б, не тое што старыя ды знямоглыя. Усё рабілася ноччу, відаць, усё ж саромеліся вяскоўцы суседзяў. Хоць усе так рабілі, але сумленне грызла, што гэткім чынам пазбаўляюцца ад бацькоў. Чуваць было часам начамі, як крычаць-гарлаюць людзі, просяць дапамагчы, але ніхто да іх не кідаўся на выручку, рабілі выгляд, што не чуюць.

Але аднаго разу здарыўся выпадак, які перавярнуў усю гэтую традыцыю.

Былі ў аднаго бацькі два сыны – Сцяпан ды Іван. Дружныя хлопцы, працавітыя. На свайго старога і падобныя былі: гэткія ж здаравенныя, гэткія ж шчырыя, ніколі нікога не пакрыўдзілі, нікому кавалка хлеба не пашкадавалі, на дапамогу па першаму голасу прыходзілі. Радавалася матуля з бацькам, што ў іх такія сыны растуць. Часам сядалі побач і гаманілі:

– Цяпер і да лесу кіраваць не страшна.                 

– А чаго страшыцца? Такіх хлопцаў на ногі паставілі...

– Што мядзведзі.

– Асабліва Сцяпан.

– Не, Іван не слабейшы.

– А працуюць...

– Ага, што спяваюць.

– Люблю глядзець на іх, як разам ідуць.

– Калі плячо ў плячо.

– А якія ж яны маленькія былі, памятаеш?

– Ды хто лепей за мяне гэта і памятаць павінен!

– Шкада, што хутка пойдзем ад іх...

– Што зробіш, калі жыццё так складзена. Нічога і не перайначыш. Не намі заведзена, не нам і адмяняць.

– Але хацелася б яшчэ сярод дзяцей пажыць, унукаў паняньчыць...

– Мала да гэтага няньчыла?

– Многа, але ўсё роўна цягне. Малыя ж ні крыўды, ні шкоды не робяць. Каб так і сталыя людзі...

– Што зробіш... – глуха азваўся стары і задумаўся.
Маўчала і гаспадыня.

Неўзабаве надышоў той час, калі бацька паклікаў сыноў, а сам з жонкай, апрануўшыся, нібы на свята, селі ў куце. Сцяпан з Іванам ужо адчувалі, што да чаго, і як толькі зайшлі, дык адразу ў іх вочы слязьмі заліліся.

– Што гэта вы, хлопчыкі? – не вытрымала матуля.

– Ай, нешта прымроілася, – азваліся сыны, не жадаючы гаварыць праўду.

– Усё добра, кіньце дурное, – паспрабаваў храбрыцца бацька. Праўда, голас быў нейкі глухі, тужлівы.

– Сядайце, сыночкі, – запрасіла маці.
Сыны селі і апусцілі галовы.

У хаце запанавала цішыня. Напружаная, нейкая нават жудасная. Потым яе парушыў бацька.

– Вось што, хлопцы. Не ведаю, як і пачаць, з чаго вязаць гэтыя словы...

– Ды ўжо... – паспрабавала было і маці, але адразу ж папярхнулася.

– Адным словам, год за годам... Неяк непрыкметна ўсё і праляцела... Трэба вам...

Гаспадар разгублена пазіраў на гаспадыню, але тая таксама апусціла галаву і маўчала, толькі плечы яе калаціліся ад бязгучнага плачу.

– Трэба вам, сыночкі, нас...
Сыны не глядзелі на бацьку.

– Ды што ўжо тут цягнуць... Завядзіце нас заўтра ноччу ў лес... Надышла наша часіна...

– Тата, а можа, яшчэ рана? – адгукнуўся Іван.

– Так, можа, гэта памылка? – падтрымаў брата Сцяпан.

– Не, дзеткі. Нам ужо многа гадоў з матуляй стукнула. Разам мы некалі нарадзіліся, разам вось і паміраць даводзіцца.

Пры словах пра смерць сыны ажно ўздрыгнулі, але бацька працягваў:

– Пражылі мы сваё жыццё добра. Не сварыліся, не смяяліся з нас людзі, што мы гультаі ці абібокі якія. Працавалі. Гаспадарку вунь якую трымалі. Спачатку ўсё на нас адных вісела, а потым вы, нашы дубочкі, падняліся,
тады ўжо іншая справа пайшла. Пасля таго як нас адведзяце ў лес, не спрачайцеся, не лайцеся, усё паміж сабою пароўну падзяліце. Хаціны далёка адна ад другой не стаўляйце. Так лягчэй і руку пры небяспецы падаць будзе, і калі якое іншае ліха надарыцца, то таксама лягчэй выправіць.

Маці ўсміхнулася:

– Давайце, дзеткі, болей не будзем пра смерць гаварыць. Давайце лепей прыгадаем, што каму найболей запомнілася, каб ведалі, з чым мы ідзем у глухі лес. Каб унукам нашым расказвалі, якія мы былі, каб не палохалі іх намі...

– Намаркоціцца паспееце, сыночкі, – падаў голас і гаспадар, – а нам хочацца адысці туды вясёлымі, каб ніякія клопаты на нас не віселі. Гэта наша апошняя ноч. Наступная будзе ўжо не тут, а ў глухім лесе...

Пачалі яны згадваць вясёлыя выпадкі і ў нейкай ступені і сапраўды забыліся пра смутак. Потым гаспадар устаў:

– Ідзіце, сыночкі, адпачывайце, а то вам жа заўтра яшчэ трэба цэлы дзень працаваць, а потым яшчэ і ноччу не спаць... Мы тут удваіх пасядзім, яшчэ што-небудзь прыгадаем. Заўтра мы вам ужо не памочнікі, застанемся дома...

Пажадалі сыны бацькам спакойнай ночы і выйшлі. Зайшлі ў сваю палавіну, але спаць не клаліся, сядзелі на палку ды пра нешта думалі.

Сцяпан прамовіў:

– Эх, каб можна было пакінуць іх...
Іван спачатку маўчаў, здавалася, што і не чуў братавых слоў, але потым страсянуўся:

– Як ты сказаў? Пакінуць?

– Ага... Хіба ты не жадаеш гэтага?

– Яшчэ як хачу, братка, таму і перапытваю. А ведаеш што? Давай іх пакінем.

– Як гэта?

– Проста.

– Проста? Але ж іх заўважаць...

– Не заўважаць, калі ў нас галовы на плячах, а не гарбузы з вушамі.

– Дык гавары тады, не цягні. Толькі цішэй, каб дзеці ды жонкі нашы не пачулі, а то яшчэ незнарок дзе прагаворацца, тады ўсе нашыя памкненні бокам пойдуць.

Браты сцішыліся, і Іван зашаптаў:

– А не павядзём іх да лесу.

– Але ж...

– Мы павядзём, як і трэба, з вечара... А потым вернемся назад.

– Не...

– Не спяшайся. Не адны вернемся, а з бацькамі.

У Сцяпана адвісла ніжняя губа. Нават у цемры гэта было добра відаць, таму малодшы брат не вытрымаў і грамчэй прамовіў:

– Губу прыбяры, а то лапцем наступлю.

Другі раз Сцяпан не дараваў бы такой абразы, а тут і кулаком не варухнуў.

– Куды ж мы іх тут схаваем?

– Не тут, бо ў хаце і дзеці, і гаспадыні, і суседзі нечакана зайсці могуць, ды ці мала можа здарыцца...

– А дзе ж тады?

– Трэба месца вернае выбраць. Каб і навідавоку было, і каб ніхто не здагадаўся, што там нехта ёсць.

– Трэба думаць...

Зноў прыціхлі браты. Але на гэты раз цішыню перабіў ужо шэпт Сцяпана:

– Ведаю... Ведаю, дзе можна схаваць...

– Дзе?

– У старой варыўні... У той, што ў канцы агародаў стаіць, ля самага лесу... Тут жа мы пастаянна корпаемся, людзі і не дадумаюцца ў варыўню зазірнуць. А бацькі нас бачыць будуць, дзяцей нашых...

– Вось малайчына, братка, што да гэтага дадумаўся, – пахваліў Іван Сцяпана.

– Чакай радавацца, тут мяне яшчэ адна думка даймае...

– Якая?

– Ці пагодзяцца яны з нашымі дзеяннямі?

– А мы, ведаеш, што скажам? Скажам праўду: што не можам без іх і не хочам весці людзей, самых блізкіх, самых родных нам, у лес на з'ядзенне ненажэрным звярам. Што мы ад сваіх бацькоў адмаўляцца не збіраемся...

Дачакаліся браты раніцы і, як ні ў чым не бывала, пайшлі на працу. Адшчыравалі на ніве і вярталіся дамоў. А бацькі стаялі і пазіралі на дарогу. Канечне, і ім не хацелася ў той глухі лес, ды не паказвалі выгляду, стаялі і перамаўляліся:

– Глядзі ты, як бойка крочаць, нібы нічога і не здарылася, – не ўтрываў стары.

– А што такога здарылася? – уступілася за дзяцей жонка.

– Ды падумалася...

– Табе падумалася, і адразу ляпаеш абы-што. А ім, думаеш, лёгка ўсё гэта рабіць?

Сыны не надта спяшаліся да бацькоў. Павячэралі, пераапрануліся і тады толькі падаліся ў другую палову хаты.

Бацькі ўжо сядзелі таксама апранутыя і нейкія сцішаныя.

– Ну што, пайшлі? – звярнуўся Сцяпан да старых.
Тыя моўчкі ўсталі, паглядзелі па кутах, гаспадыня для нечага падгрэбла вугольчыкі на прыпечку, і пераступілі парог.

– У апошні раз, – падаў голас стары.

Яго, праўда, ніхто не падтрымаў. Гаспадыня плакала, а сыны, здавалася, не звярталі на гэта ўвагі. Далей крочылі моўчкі. Стары ўсё парываўся нешта сказаць, але баяўся, што астатнія здагадаюцца, як яму зараз цяжка і як не хочацца пакідаць родны падворак. Калі падышлі да старой варыўні, якая самотна віднелася ў змроку, то гаспадар не вытрымаў і заплакаў:

– Чаго ты, мужу? – падала голас гаспадыня.

– Ды ўсё ж сваімі рукамі стаўляў і болей ніколі не ўбачу... Назаўсёды развітваемся...

– Што зробіш, не адным нам такі лёс выпаў...

– Так-то, яно так, але гэта не суцяшэнне.

Увайшлі ў лес. Сцяпан, які ішоў першым, перасцярог:

– Асцярожна, каб вочы не павыбіваць.

– А навошта яны нам, вочы? – здзівіўся бацька. – На пару гадзін, а там...

– Гэта яшчэ як сказаць, – азваўся Іван. – Вочы губляць не спяшайцеся, яны заўсёды спатрэбяцца. Так, братка?

Колькі часу ішлі моўчкі, а потым Сцяпан перабіў цішыню:

– Што, можа, адпачнём?

– Які адпачынак? Ты што, здурнеў? – накінуўся на яго бацька. – Калі так сунуцца будзем, то вы нас і за двое сутак ў глухі бор не заведзяце...

– Туды паспеем, – заключыў Іван. – Сядайце ды адпачніце.

Старыя моўчкі селі, але па ўсім было відаць, што іх гэтая прапанова насцярожыла.

– I доўга мы тут валэндацца будзем? – загаманіў стары.

–  Пасядзім з гадзінку, а потым і далей пойдзем.

– Гадзінку?!

– А што, мала?

– Не смейцеся!

– Мы і не смяёмся.

– Збірайцеся ды пакіруем далей.

– Не спяшайся, бацька...

– Растлумачце, што задумалі.

– Ды ўжо ж давядзецца... Мы не пойдзем у той глухі куток, куды раней бацькоў вадзілі...

– А куды?

– Мы ўсе назад вернемся.

– Ой, дзеткі мае, а чаму ж гэта? – ускінула рукі матуля.

– Вельмі проста – мы не хочам вас губляць. Пракарміць вас пракормім у любым выпадку, а на з'ядзенне дзікім звярам не аддадзім.

– А што людзі скажуць?

– Раней жа нічога не казалі, калі безабаронных старых пасярод пушчы кідалі. Нікому і ў галаву не прыходзіла апраўдвацца.

Старыя змоўклі. Сыны, заўважыўшы іхнія ваганні, пачалі пераконваць далей:

– Мы ўсё прадумалі. Будзеце жыць у старой варыўні, што ў канцы агарода, а мы вам будзем есці па чарзе насіць.

– Але ж калі нехта заўважыць? – нерашуча запытаўся бацька.

– А мы, па-першае, нікога не баімся. Мы – вашыя дзеці, і гэтым усё сказана. Мы так вырашылі, – катэгарычна адрэзаў Іван.

Вярнуліся яны дамоў... Жонкі сыноў, можа, пра нешта і здагадваліся, але выгляду не падавалі. А сынам радасна было, што сваіх старых уратавалі ад вернай смерці. Вечарам каторы заходзіў у варыўню пагаманіць з бацькамі, ды яшчэ спецыяльна прасіў:

– Мы заўтра далекавата ад хаты будзем. Вы сачыце за малымі. Не вылазьце, але калі што якое, то голас падайце, а мы іх папярэдзім, скажам, што за імі будзе лесавік наглядаць і, калі што якое, пакрыкваць.

– Добра, сынку, – радаваліся дзед з бабай. – Нам бы толькі працу якую, а то сумна, маркотна без яе сядзець.

– Будзе яшчэ і праца, не спяшайцеся. Усё будзе. 

Так і мінаў час. Усё ішло спакойна да тае пары, пакуль ліха не здарылася: загаманілі людзі, што паморак пачаў лютаваць у гэтым краі, а як ад яго ратавацца, ніхто і не ведаў. Адзін тое раіў, другі – другое казаў, ды не атрымлівалася нічога. А ўжо з суседніх паселішчаў прыбягалі:

– Паморак... Паморак набліжаецца... Ратуйцеся...
Тады браты вырашылі запытацца ў бацькі. Ён жа намнога за іх старэйшы і павінен ведаць, як людзей уратаваць ды іхнюю жывёлу.

Вечарам пайшлі абодва ў варыўню і распавялі бацьку пра паморак. Той уважліва выслухаў, памаўчаў і прамовіў:

– Быў некалі, у маёй маладосці, такі выпадак. Ратаваліся мы тады ад пошасці, але гэта амаль тое самае. I нам удалося вырвацца з зубоў смерці...

– А як?

– Мы лес валілі і на свежае месца хаціны пераносілі.

Да сябе ніякіх людзей не дапускалі, жывёлу трымалі ў хлявах, дымам абкурвалі ўсё навокал, Калі дрэвы валілі, то дроў жа хапала. Сцяпан падаў голас:

– Ці многа, бацька, мы з Іванам навалім? Тут трэба ўсё хутка зрабіць.

– А вы не самі. Вы талакою.

– А гэта яшчэ што такое?

– Гэта калі ўсе людзі разам збяруцца і адну працу робяць, у дадзеным выпадку – дрэвы валяць.

Радасныя сыны з самае раніцы паджгалі да вяскоўцаў. Растлумачылі, што да чаго, і давай рабіць так, як бацька навучыў. I што ж вы думаеце? Уратаваліся. Усе выжылі, ніхто не памёр. Тады кінуліся аднавяскоўцы да братоў:

– Хто ж вас навучыў?

– Ды бацька падказаў.

– Чый?

– Наш.

Перасталі тады людзі старых людзей у глухі лес паміраць вадзіць, а наладзілі вялікае гулянне. Ехаў адзін падарожны тым краем і запытаўся:

– Чаго гэта ў вас такая калатнеча?

– Ад талакі калатнеча, – адказвалі яму радасныя людзі.

Нічога той не зразумеў добра, а паехаў хутчэй далей, часта пра сябе паўтараючы: «Ад талакі калатнеча... Ад талакі калатнеча...»

Паўтараў, пакуль не пераблытаў і не атрымалася: «У талачы калатнеча...»

Таму людзі і назвалі тое вясёлае паселішча Талачын, такую далі назву, якая вяла свой пачатак ад талакі.

ЛІТАРАТУРА

1. Талачын // Віцебшчына : Назвы населеных пунктаў паводле легендаў і паданняў / склад. А. М. Ненадавец. – Мн., 2000. – С. 376–383.

Сабраныя легенды і паданні запісаны з першых вуснаў старажылаў Талачынскага раёна. Некаторыя з іх апрацаваны таленавітымі прадстаўнікамі мясцовай інтэлігенцыі. Не адно пакаленне было ўзгадавана на захаванні памяці нашых продкаў, адносна дарагіх сэрцу мясцін, дзе жылі мужныя волаты, патрыёты, бунтары, сяляне-працаўнікі, міласэрныя і добразычлівыя людзі.

Легенда Барыса-Глебскай крыніцы

Вельмі даўно каля Барыса-Глебскай крынічкі стаяла царква і рос стары магутны дуб. Мясцовым жыхарам было бачанне на ім іконы Святых Барыса і Глеба. Ваду ў крынічцы называлі «святой», бо хто пап'е, ці памыецца ею, адыходзіў здаровым, дужэйшым і памаладзеўшым. Сюды прыходзілі паломнікі, акрапляліся "святой" вадой, маліліся. Акраплялі святой вадой свае жылыя будынкі, жывёлу, каб усё былося і вялося. Пасля ікона была перанесена ў царкву. Калі ў царкве служылі службу, з усіх бакоў з'язжаліся сюды людзі, бо гэта месца, лічылі, засцерагала ад усіх хвароб. Перад адыходам дадому кожны стараўся прыпасці губамі да кары дуба. Лічылася што ў таго, хто дакранецца да кары дуба, ніколі не будуць балець зубы. Але вось аднойчы праяджаў непадалёку фанабэрысты пан. Ён стаў смяяцца над прастымі людзьмі, якія верылі ў цудадзейную сілу. Тут здарылася непапраўнае. Неба завалаклі цёмныя хмары, грымнуў гром, ударыла маланка. І ў адзін момант не стала ні царквы, ні дуба, ні крынічкі. Колькі потым не стараліся людзі адкапаць крыніцу, але доўга не маглі трапіць на яе след. Праз нейкі час на месцы цудадзейнай крыніцы з'явілася канава, толькі вада ўжо не біла халодным струменем і не лячыла ад усіх хвароб, а цякла павольна і спакойна. Крынічка не дае аб сабе забыць. Нават у самую няўмальную засуху вада ў ёй заўсёды халодная, празрыстая як сляза. На месцы старога дуба выраслі роўныя, гладкія дубочкі. З усёй ваколіцы ідуць сюды людзі, каб набраць «святой» вады, адпачыць пад кронамі маладых дубоў. Крынічка знаходзіцца паміж вёскамі Серкавіцы і Янава, направа ад дорогі Талачын – Сянно.

Маляўка

Веска Маляўка вельмі старая. Калісьці выбіралі месца для пабудовы вескі, але не маглі ніяк вырашыць, як яе назваць. Каля весачкі працякала зусім маленькая рэчка, у якой вадзіліся маленькія рыбкі, па берагах расла маленькая траўка. Спачатку весачку назвалі Маленькая. Ішоў час, на змену старому пакаленню прыйшло новае, прыйшла і новая назва – Маляўка.

А яшчэ расказваюць старыя людзі гісторыю пра аднаго пана. Жыў ён адзін, і не было ў яго ні жонкі, ні дзяцей. Калі ён паклікаў да сябе сялян і назваў свае прозвішча, то яно аказалася цяжкім для вымаўлення простым людзям. А пан быў маленькага росту, нават вельмі маленькага. Сярод сялян цішком назвалі яго Маляўка. Адсюль і пайшла назва вескі – Маляўка.

Маркін вір

Адкуль пайшла гэта назва? Жыў тут некалі ў вёсцы Марк. Ен быў трудалюбівы хлопец. Сустрэў ен красівую дзеўку, да яны пажаніліся. У іх нарадзілася двое дзяцей. Дружна яны жылі, любілі адзін аднаго. Але яго жонка зусім маладая памерла. Пагараваў, пагараваў Марк ды адзін раз на вячорках убачыў адну дзеўку, яна яму спадабалася. Ну і тая дзеўка тожа на яго вока палажыла. Значыць адзін аднаму спадабаліся. Ну яны і сышліся разам жыць. У іх яшчэ нарадзілася двое дзяцей. Жонка яго Арына жалела сваіх і яго дзяцей, не дзяліла іх на сваіх і чужых. Быў у іх надзел зямлі, адну паласу яны сеялі пад бульбу, а другая была пад траву і як раз дахадзіла да рэчкі. У тым месцы, дзе яна дахадзіла да рэчкі, быў вір – глыбокае месца рэчкі. Усе хто ішоў туды купацца, гаварылі так: «Пойдзем на Маркін вір». Так бы і жыў Марк з сям'ей, каб не вайна. Як пайшоў Марк на вайну, там і застаўся, пагіб значыць. Арына адна асталася з малымі дзецьмі. Ну кончылася вайна. Выраслі дзеці Марка, нарадзіліся ўнукі, вір як быў Маркін, так і па сенняшні дзень і застаўся. Во як.

Шульцы

Некалі рос тут густы лес. Не знаю, як праведалі гэта. Паявіліся тут людзі. Усе стукаюць тапарамі. Значыцца лес будуць вазіць. За старшага ў іх быў немец, па прозвішчу Шульц. Казалі, дужа ж добры быў чалавек. I дапаможа, і не дужа лаяўся. I ўсе ў лес ішоў. Гэта каб тады не шукаць утрам месца для павалу.

Ну дык гаварылі, што задраў яго мядзведзь. Жалка было яго. Хто застаўся тут жыць, так і назвалі веску Шульцамі.

Нарцызава

Жыў тут на Ламіншчыні пан Ламінскі. У яго было тры дачкі. Адну звалі Нарцыза. Яна была дужа красівая. Яе палюбіў хлопец з хутара Літвінаўка. Пан сам быў не багаты, але дачку не хацеў аддаваць за беднага. У яго і гаспадарка была невялікая. Паненка з хлопцам уцяклі ў лес. А там балота! Ну яны так і загінулі. Пан гаварыў, што любіў дачку. Ну, тады назваў адно памесце Нарцызава.

Хто яго ведае, ці праўда гэта. Кажуць, што навогуле веску перайменавалі ў 31 годзе з-за цудоўных красак. Хай будзе так жа сама красівай.

ЛІТАРАТУРА

1. Гвоздева, Л. У. Легенды і паданні Друцкай зямлі / Л. У. Гвоздева // Древнему Друцку 1000 лет : материалы к научно-практической конференции / сост. И. А. Шишкова [и др.]. – Витебск, 2001. – С. 69–75.