Помнік на месцы спаленай вёскі Папялкі. Расонскі раён, в. Папялкі (не існуе)

Подробности

Створана 08.04.2020 09:34

Адноўлена 01.09.2020 16:12

Па ініцыятыве паляўнічай гаспадаркі «Чырвоны Бор» на месцы спаленых у гады Вялікай Айчыннай вайны вёсак Барысава Верхнядзвінскага раёна і Папялкі Расонскага раёна ў ліпені 2017 года былі адкрыты новыя помнікі.

Адкрыццё помнікаў было прымеркавана да Дня Незалежнасці Рэспублікі Беларусь і 73-й гадавіны вызвалення Рэспублікі Беларусь ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.

Каля адноўленага помніка адбыліся мітынг і асвячэнне манумента.

У Верхнядзвінскім раёне ў гады Вялікай Айчыннай вайны было спалена больш за 400 вёсак, адна з іх – Барысава. На працягу зімы 1943 года ў ходзе карнай аперацыі пад назвай «Зімовае чараўніцтва» (для большасці сваіх крывавых экспедыцый гітлераўцы падбіралі гучныя паэтычныя назвы: «Заяц-бяляк», «Серабрыстая ліса», «Свята ўраджаю» і інш.) 30 дамоў былі знішчаны ў адзін дзень. Карнікі не пашкадавалі нікога: у бязлітасным агні загінулі 76 чалавек, у тым ліку дзеці. Вёска так і не адрадзілася ў пасляваенныя гады, як і многія іншыя знішчаныя населеныя пункты Расоншчыны і Верхнядзвіншчыны.

Мэтай карнікаў было стварэнне ўздоўж мяжы шматкіламетровай паласы «мёртвай зямлі»: вёскі павінны былі быць знішчаны, а іх жыхары – забіты або вывезены на прымусовыя работы.

Помнік загінуўшым жыхарам усталяваны і ў Расонскім раёне, на месцы вёскі Папялкі, спаленай падчас той жа карнай экспедыцыі.

Дзякуючы фінансавай падтрымцы ТАА «Інтэрсэрвіс», месца пахавання змянілася: помнік з чорнага граніту, металічная агароджа, плітка.

На тэрыторыі Расонскага раёна плошчай 10 тыс. км² з насельніцтвам 100 тыс. чалавек размяшчалася партызанская зона, свабодная ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Дзейнічалі 24 партызанскія брыгады, два асобныя атрады, знаходзіліся партызанскія шпіталі, аэрадром.

У гады Вялікай Айчыннай вайны, сустракаючы рашучы адпор ад народных мсціўцаў, карнікі метадычна, стрымана і бязлітасна знішчалі вёскі, а іх жыхароў зганялі ў рабства альбо расстрэльвалі на месцы.

З ліпеня 1941 па ліпень 1944 гг. на Расонскай зямлі фашыстамі было забіта больш за 4000 чалавек, больш за 1500 – адпраўлены на працы ў Германію.

ЛІТАРАТУРА

1. Алексеева, М. Новый памятный знак на старом месте / М. Алексеева // Голас Расоншчыны. – 2017. – 18 лют. – С. 8.

2. Бородулькина, А. Попелки как символ вечной скорби / А. Бородулькина // Голас Расоншчыны. – 2017. – 8 ліп. – С. 3.

3. Матулевская, Н. Попелки – неостывший пепел воспоминаний... / Н. Матулевская // Голас Расоншчыны. – 2017. – 29 ліп. – С. 5.

4. Месца спаленай вёскі // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Віцебская вобласць / рэдкал.: С. В. Марцэлеў [і інш.]. – Мінск : БелСЭ імя П. Броўкі, 1985. – С. 391.

5. Помнікі гісторыі і культуры Расоншчыны // Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка Расонскага раёна / рэдкал.: Б. І. Сачанка [і інш.] ; мастак А. М. Хількевіч. – Мінск : БелЭн імя П. Броўкі, 1994. – С. 547–554.