Помнік на месцы расстрэлу вязняў віцебскага гета. Віцебск, г.

Подробности

Створана 12.11.2021 09:09

Адноўлена 12.11.2021 09:09

Рашэнне гітлераўскага камандавання аб паэтапным знішчэнні яўрэйскага насельніцтва падчас нямецка-фашысцкай акупацыі Віцебска было прынята амаль адразу пасля стварэння віцебскага гета, якое дзейнічала ў горадзе з ліпеня па снежань 1941 года. Масавыя расстрэлы яўрэяў здзяйсняліся як у самім горадзе, так і ў яго наваколлях.

Адным з асноўных месцаў, дзе праходзілі расстрэлы вязняў гета, з'яўляўся Ілаўскі (Тулаўскі) роў, які знаходзіўся ва ўсходняй частцы горада, па дарозе з Віцебска ў пас. Тулава. У Ілаўскім рове да сярэдзіны кастрычніка 1941 года было знішчана звыш 10 тыс. яўрэяў. Усяго, па розных дадзеных, у Віцебску загінула каля 20 тыс. чалавек.

У 1995 годзе на месцы масавых расстрэлаў у Ілаўскім (Тулаўскім) рове быў усталяваны памятны знак. І пасля гэтага на працягу некалькіх гадоў ішоў збор сродкаў на стварэнне мемарыяла. Свой уклад унеслі гараджане, іх дзеці і ўнукі, якія жывуць у розных краінах, бізнесмены, грамадскія арганізацыі. Істотную дапамогу ў добраўпарадкаванні тэрыторыі вакол помніка аказалі гарадскія і абласныя ўлады. У 2010 годзе на месцы памятнага знака з'явіўся помнік (скульптар В. Магучы; архітэктар В. Шаронаў). У цэнтры кампазіцыі 2,5-метровая бронзавая скульптура. Гэта стылізаваная фігура жанчыны з ранай у сэрцы, якая нагадвае па форме Зорку Давіда (магендавіда). На памятным знаку, адлітым з бронзы, і гранітным уваходным камені зроблены надпісы на трох мовах (на ідышы, беларускай і англійскай): «У памяці нашай заўсёды» і «Тут у 1941 годзе гітлераўцы расстралялі каля 10 тыс. яўрэяў».

ЛІТАРАТУРА

1. Евреи, погибшие в Витебске в 1941–1944 гг. // Памяць: Віцебск : гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі : у 2 кн. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.] ; склад. А. І. Мацяюн ; мастак Э. Э. Жакевіч. – Мінск : БелЭн, 2003. – Кн. 2. – С. 417–431

2. Мемориал узникам еврейского гетто // С памятью в сердце : иллюстрированный справочник / сост.: Ю. Р. Артемчук [и др.] ; ред.: Л. С. Ананич [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2015. – С. 92.

3. Памятник на месте расстрела узников витебского гетто // В граните и бронзе: памятники и памятные знаки Витебска / А. М. Подлипский. – Витебск : Витебская областная типография, 2015. – С. 77 –78.

4. Пастернак, Т. Мемориальный знак в Тулово / Т. Пастернак // Народнае слова. – 2010. – 29 чэрв. – С. 2.

5. Пастернак, Т. Холокост. Взгляд через 65 лет / Т. Пастернак // Народнае слова. – 2010. – 26 студз. – С. 6.

6. Трапезникова, Л. Забвению не подлежит? / Л. Трапезникова // Беларускі час. –- 2009. – 23 окт. – С. 21.