Сядзіба Лапацінскіх. Мёрскі раён, в. Лявонпаль

Подробности

Створана 08.09.2020 15:23

Адноўлена 08.09.2020 11:46

Самы старажытны будынак на тэрыторыі раёна – сядзібны дом у в. Лявонпаль. Пабудаваны ён у 1750 годзе з цэглы ў стылі барока. Падчас паўстання 1831 года быў часткова разбураны і адноўлены ў першапачатковым выглядзе толькі ў 1898–1901 гг.

Аб'ёмна-прасторавая кампазіцыя дома сіметрычна-восевая, трохчасткавая. Цэнтральны двухпавярховы аб'ём завершаны фігурным франтонам, бакавыя рызаліты галоўнага і дваровага фасадаў – трохвугольнымі франтонамі з авальнымі люкарнамі. Будынак мае масіўны цокальны паверх з лучковымі праёмамі. Да галоўнага ўвахода вядзе шырокая двухбаковая лесвіца з тэрасай. Цэнтральны і бакавыя рызаліты дэкарыраваны пілястрамі. Аконныя праёмы фасадаў прамавугольныя з прафіляванымі ліштвамі.

Партал галоўнага ўвахода ўпрыгожаны канелюраванымі пілястрамі і балконам з ажурнай агароджай (не захаваўся). У 1919 годзе анфіладная сістэма планіроўкі дома заменена калідорнай. Да перабудовы першы паверх цэнтральнага аб'ёму займалі прасторны вестыбюль і квадратная ў плане парадная зала, на другім размяшчаліся жылыя пакоі.

Дом з'яўляўся цэнтральнай пабудовай сядзібы, размешчанай на паўночна-заходняй ускраіне вёскі, на левым беразе Заходняй Дзвіны. Яна сфарміравалася як комплекс у другой палове XVIII – пачатку XIX стст., акрамя дома ўключае пейзажны парк і гаспадарчыя будынкі. 3 заходняга і паўднёвага бакоў частку сядзібы абгінае канал. На галоўнай планіровачнай восі была цэнтральная ўязная брама, пабудаваная ў пачатку XIX ст. у стылі класіцызму (не захавалася). Абапал курданёра сіметрычна размяшчаліся два аднапавярховыя флігелі. 3 паўднёва-заходняга боку ад дома захаваліся мураваныя гаспадарчыя будынкі. Пейзажны парк разбіты за палацам на 2-х тэрасах.

У 1920-я гады за кошт былых уладальнікаў сядзібны дом быў пераабсталяваны пад касцёл.

ЛІТАРАТУРА

1. Алісейчык, У. В. Сядзіба / У. В. Алісейчык, А. М. Кулагін // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Віцебская вобласць / рэдкал.: С. В. Марцэлеў [і інш.]. – Мінск : БелСЭ імя П. Броўкі, 1985. – С. 310–311.

2. Альхімовіч, Т. А. Сядзібна-паркавая архітэктура / Т. А. Альхімовіч // Памяць: Міёрскі раён : гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / рэдкал.: Г. М. Маняк [і інш.] ; уклад. Л. А. Матэленак ; рэд. В. І. Марціновіч ; мастак Э. Э. Жакевіч. – Мінск : Беларуская навука, 1998. – С. 555–558.

3. Аніськовіч, А. Лявонпальскія замалёўкі / А. Аніськовіч // Віцебскі сшытак : гістарычны навукова-папулярны альманах / рэд. Л. Хмяльніцкая. – Мінск : НББ, 2017. – Вып. 5. – С. 31–52.

4. Архітэктурная спадчына Лявонпаля і яе лёс // Гонар і слава Віцебшчыны : зборнік матэрыялаў конкурсу «Гісторыя славутых родаў Беларусі» / уклад. Л. І. Сіманенак. – Віцебск : ГА «Фонд імя Льва Сапегі» і ГАЦМI «Контур», 2001. – С. 21–24.

5. Леонполь // Витебская область: природа, туризм, спорт, отдых = Vitebsk region: the nature, tourism, sport, rest / под ред. Л. Л. Прокофьевой. – Витебск : Витебский центр маркетинга, 2005. – С. 53.

6. Леонполь // Очарование Миорского края = Сharm of Myory region / cост.: В. А. Ермалёнок, П. И. Боголей ; фото О. В. Молодечкин. – Новополоцк : О. В. Молодечкин, 2007. – С. 26–27.

7. Леонполь // Садово-парковое искусство Белоруссии / А. Т. Федорук. – Мінск : Ураджай, 1989. – С. 79–80.

8. Матэленак, Л. Лявонпалю – 1000 / Л. Матэленак // Сцяг працы (Мiёры). – 2000. – 11 лiп. – С. 1–3.

9. Панізнік, С. «На беразе Дзвіны» / С. Панізнік // Сцяг працы (Міёры). – 1981. – 19 верас. – С. 4.

10. Стамінок, Я. Адраджэнне Лявонпальскага ансамбля / Я. Стамінок // Віцебскі рабочы. – 1981. – 4 снеж. – С. 3.

11. Танін, П. Памяць дзён мінулых / П. Танін // Сцяг працы (Міёры). – 1978. – 28 студз. – С. 4.