Віцебскі губернскі паказальны тэатр, Віцебск, г.

Подробности

Створана 12.07.2021 08:40

Адноўлена 09.11.2021 08:58

Віцебскі губернскі паказальны тэатр з'яўляўся прадаўжальнікам традыцый гарадскога тэатра. Пачаў сваю дзейнасць восенню 1920 года, менавіта ў гэты перыяд рэжысёр гарадскога тэатра Р. А. Унгерн прапанаваў замяніць назву гарадскога тэатра на губернскі паказальны. У 1921 годзе калектыў тэатра ўзначаліў Рудольф Аляксандравіч Унгерн, а з лета 1922 года мастацкім кіраўніком быў Б. Бертэльс.

Аснову рэпертуару Віцебскага губернскага паказальнага тэатра складала руская і зарубежная класіка, у тым ліку «Рэвізор» і «Жаніцьба» М. Гогаля, «Беднасць не загана», «Васіліса Мяленцьева» А. Астроўскага (апошні з С. Гедэонавым), «Лекар паняволі» Мальера. Ставіліся першыя савецкія п'есы, напрыклад, «Сценька Разін» Ю. Юр'іна. Для юнацкай і дзіцячай літаратуры быў свой асобны рэпертуар. З цягам часу тэатр заваёўваў усё большую папулярнасць. Калектыў тэатра знаходзіўся ў распараджэнні Краёвага ўпраўлення відовішчных прадпрыемстваў. Мастацкае кіраўніцтва ажыццяўляў Б. Бертэльс. У склад уваходзілі Н. Шапаваленка, О. Малявін, Н. Жаромская, М. Данілава, Н. Усачова, Н. Смоліч, Н. Юр'еў, А. Арапава і інш.

Спектаклі карысталіся папулярнасцю ў гледачоў, пра што сведчыў іх шматразовы паказ: «Авадзень» паводле Э. Войніч прайшоў 15 разоў, «Цар усяе Русі» – 10 разоў, «Падпальшчыкі» А. Луначарскага і «Вольнанаёмныя» І. Патапенкі – па 7 разоў. Асаблівым поспехам карыстаўся спектакль «Дантон» Р. Ралана (рэж. А. Сумарокаў), пастаўлены як калектыўнае дзейства з удзелам публікі. Сярод удзельнікаў акцёры: А. Нікольская, С. Новік, Р. Свярдлова, Е. Маеў, М. Стэрпін; пазней Н. Шапаваленка, О. Малявін, Н. Жаромская, М. Данілава, Н. Усачова, Н. Смоліч, Н. Юр'еў, А. Арапава.

У ліпені 1925 года 1-ы паказальны тэатр быў часова зачынены з-за няўстойлівага фінансавага становішча. У 1926 годзе тэатр перайшоў да беларускай трупы, многія акцёры, якія працавалі ў губернскім паказальным тэатры, былі звольнены.

Традыцыі паказальнай тэатральнай творчасці працягвалі сваё развіццё і сярод моладзі. Так, у 1923 годзе пачаў сваю дзейнасць Першы юнацкі губернскі паказальны тэатр, які меў на мэце наладжваць пастаноўкі паказальных спектакляў для вучнёўскай і рабочай моладзі, а таксама для дзяцей, рабіць даклады пра задачы культурнага будаўніцтва. Ён быў створаны з удзельнікаў юнацкай драматычнай студыі, якая дзейнічала пры Віцебскім камітэце дапамогі чырвонаармейцам, паказваў спектаклі ў шпіталях і вайсковых часцях горада. Узначальваў калектыў рэжысёр Б. Шадурскі, рэжысёры Р. Брын і М. Кусіцьман. Аднак, у верасні 1924 года тэатр спыніў сваю дзейнасць.

ЛІТАРАТУРА

1. Віцебскі губернскі паказальны тэатр // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1997. – Т. 4 : Варанецкі–Гальфстрым. – С. 227.

2. Віцебскі губернскі паказальны тэатр // Культура Беларусі : энцыклапедыя : [у 6 т.] / рэдкал.: Т. У. Бялова [і інш.]. – Мінск : БелЭн імя П. Броўкі, 2011. – Т. 2 : Б–Г. – С. 335.

3. Віцебскі губернскі паказальны тэатр // Тэатральная Беларусь : энцыклапедыя : у 2 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 2002. – Т. 1. – С. 215.

4. Витебский губернский показательный театр // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. / редкол.: Т. В. Белова [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2010. – Т. 2 : Витебская область : в 2 кн. – Кн. 1. – С. 240.

5. Витебский губернский показательный театр // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.] / редкол.: Г. П. Пашков [и др.]. – Минск : БелЭн, 2006. – Т. 2 : А–Герань. – С. 707.

6. История развития губернского показательного театра в 1920–1926 гг. // Театральная культура Витебщины XX века : монография / Т. В. Котович. – Витебск : ВГУ им. П. М. Машерова, 2009. – С. 13–19.

7. Репертуар губернского показательного театра 1920–1926 гг. // Театральная культура Витебщины XX века : монография / Т. В. Котович. – Витебск : ВГУ им. П. М. Машерова, 2009. – С. 35–39.

8. Рускія тэатры ў Беларусі // Гісторыя беларускага тэатра : у 3 т. / рэдкал.: У. І. Няфёд [і інш.]. – Мінск : Навука і тэхніка, 1985. – Т. 2 : Тэатр савецкай эпохі 1917–1945 гг. – С. 114–115.

9. Театр губернский показательный // Витебск : энциклопедический справочник / редкол.: И. П. Шамякин [и др.]. – Минск : БелСЭ, 1988. – С. 346.