Афганистан. Без права на забвение

Афганистан. Без права на забвение

Афганистан. Без права на забвение

Художники Витебщины

Художники Витебщины

Художники Витебщины

Геалагічная будова, карысныя выкапні, рэльеф. Расонскі раён

 Паверхня Расонскага раёна пераважна плоская, забалочаная, з асобнымі ўчасткамі марэнных град. Большая частка Расонскага раёна знаходзіцца ў межах Полацкай нізіны, на ўсходзе Нешчардаўскага ўзвышша. Нахіл паверхні з паўночнага ўсходу на паўднёвы захад. 65 % тэрыторыі ніжэй за 150 м, у т. л. 50 % – да 125 м, 30 % на вышыні 150–170 м, 5 % вышэй за 170 м. Найвышэйшы пункт – 224 м (на захад ад в. Забор'е), найбольш нізкая адзнака (112 м) – урэз р. Дрыса пры сутоку з р. Нішча. Глыбіня расчлянення рэльефу на ўсходзе да 30 м/км2, на Полацкай нізіне да 2,5 м/км2.

У тэктанічных адносінах раён прымеркаваны да Латвійскай седлавіны. Зверху залягаюць пароды антрапагенавага ўзросту паазерскага, сожскага і дняпроўскага зледзяненняў магутнасцю ад 25 да 70 м; ніжэй дэвонскія да 350–400 м, тры кембрыйскія да 100 м і ардовікскія да 30 м, паўсюдна верхнепратэразойскія да 250–300 м адклады. Пароды крыштальнага фундамента на глыбіні 600–700 м ніжэй узроўню мора.

Вядомы 78 радовішчаў торфу з агульнымі запасамі 47,5 млн. т (найбольшыя Заборскі Мох, Юхавіцкі Мох, Расонскі Мох, Бродна, Вялікі Мох); 5 радовішчаў пяскоў з запасамі 1,2 млн. м3 (найбольшыя Альбрэхтаўскае, Азярцоўскае); 4 радовішчы глін і суглінкаў з запасамі 4,2 млн. м3 (найбольшыя Сяляўшчынскае 2-е, Азярцоўскае); Нізінкаўскае радовішча пясчана-жвіровага матэрыялу.

Глебы раёна адносяцца да Сенненска-Расонска-Гарадоцкага аграглебавага раёна, невялікі ўчастак на захадзе адносіцца да Полацкага аграглебавага раёна. Глебы сельгасугоддзяў (%): дзярновыя і дзярнова-карбанатныя – 0,1, дзярнова-падзолістыя – 55,4, дзярнова-падзолістыя забалочаныя – 19,6, дзярновыя і дзярнова-карбанатныя забалочаныя – 11,8, поймавыя (алювіяльныя) забалочаныя – 2,2, тарфяна-балотныя – 10,9; паводле механічнага складу (%): сугліністыя – 50,7, супясчаныя – 30,6, пясчаныя – 7,8, тарфяныя – 10,9. Плоскасная эрозія на 16,3 % плошчы ворных зямель, у тым ліку на 10,8 % слабая; 17,9 % плошчы ворных зямель завалунена.

Большая частка раёна знаходзіцца ў межах Полацкага агракліматычнага раёна, крайні ўсход у межах Гарадоцка-Віцебскага агракліматычнага раёна. Сярэдняя тэмпература ў студзені – 7,5, ліпені – 17,4 °С.

Выпадае 583 мм ападкаў за год.

Вегетатыўны перыяд складае 182 сутак.

 

ЛІТАРАТУРА

1. Дзяменцьеў, В. А. Прырода Беларусі: (фізіка-геаграфічны агляд) / В. А. Дзяменцьеў, А. Х. Шкляр, О. Ф. Якушка. – Мінск : Дзяржаўнае вучэбна-педагагічнае выдавецтва Міністэрства асветы БССР, 1959. – 315 с.

2. Карысныя выкапні // Геаграфія Беларусі : энцыклапедычны даведнік / рэдкал.: Л. В. Казлоўская [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1992. – С. 21–41.

3. Качкоў, Ю. П. Сенненска-Расонскі аграглебавы раён / Ю. П. Качкоў // Энцыклапедыя прыроды Беларусі : у 5 т. / рэдкал.: І. П. Шамякін [і інш.]. – Мінск : БелСЭ імя П. Броўкі, 1985. – Т. 4 : Недалька–Стаўраліт. – С. 486.

4. Мишурный, А. Край лесов и озер / А. Мишурный // Віцебскі рабочы. – 2002. – 5 студз. – С. 2.

5. Прырода роднага краю // Голас Расоншчыны. – 2008. – 3 чэрв. – С. 2.

6. Расонскі раён / Ф. Ф. Бурак [і інш.] // Энцыклапедыя прыроды Беларусі : у 5 т. / рэдкал.: І. П. Шамякін [і інш.]. – Мінск : БелСЭ імя П. Броўкі, 1985. – Т. 4 : Недалька–Стаўраліт. – С. 366–367.

7. Расонскі раён // Рэспубліка Беларусь. Вобласці і раёны : энцыклапедычны даведнік / аўт.-склад. Л. В. Календа. – Мінск : БелЭн, 2004. – С. 154–156.

8. Россонский район // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. / редкол.: Т. В. Белова [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2011. – Т. 2 : Витебская область : в 2 кн. – Кн. 2. – С. 413–417.

9. Россонский район // Витебская область: природа, туризм, спорт, отдых = Vitebsk region: the nature, tourism, sport, rest / под общ. ред. Л. Л. Прокофьевой. – Витебск : Витебский Центр маркетинга, 2005. – С. 146–157.

10. Рэльеф і прыродныя раёны // Геаграфія Беларусі : энцыклапедычны даведнік / рэдкал.: Л. В. Казлоўская [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1992. – С. 42–78.