Афганистан. Без права на забвение

Афганистан. Без права на забвение

Афганистан. Без права на забвение

Художники Витебщины

Художники Витебщины

Художники Витебщины

Геалагічная будова карысныя выкапні, рэльеф. Шаркаўшчынскі раён

 

Паверхня Шаркаўшчынскага раёна плоскаўвагнутая, знаходзіцца ў межах Дзісенскай нізіны, якая ўтварылася на месцы былога Дзісенска-Полацкага прыледавіковага вадаёма. З поўначы і паўночнага захаду ўкліньваецца сваімі атрогамі Браслаўская марэнная града. Рэльеф тэрыторыі пераважна раўнінны, што ўскладняе адток атмасферных ападкаў і стварае вялікія плошчы пераўвільготненых зямель. Значная плошча тэрыторыі забалочаная, участкамі вылучаюцца марэнныя ўзгоркі – былыя астравы прыледавіковага вадаёма. 80 % тэрыторыі ніжэй за 140 м над узроўнем мора, 20 % – на вышыні 140–160 м. Глыбіня расчлянення рэльефу 0,5–2 м/км2.

У тэктанічных адносінах раён прымеркаваны да Прыбалтыйскай монакліналі Беларускай антэклізы. Зверху залягаюць пароды антрапагенавага ўзросту паазерскага, сожскага, дняпроўскага, у ледавіковых лагчынах – бярэзінскага і беларускага зледзяненняў магутнасцю ад 40–80 м на водападзелах да 120–140 м у ледавіковых лагчынах, ніжэй — дэвонскія да 200 м, у заходняй частцы ардовікскія да 25–30 м, паўсюдна кембрыйскія да 70–100 м і верхнепратэразойскія да 250 м адклады. Пароды крышт. фундамента на глыбіні 350–600 м ніжэй узроўня мора.

Вядомы 17 радовішчаў торфу з агульнымі запасамі 34,7 млн. т (найбольшыя: Даўбенішкі, Лясное балота), 4 радовішчы глін і суглінкаў з запасамі 1,2 млн. м3, найбольшыя Тадулінскае, Барсукоўскае, Ракаўскае, 2 радовішчы пяскоў і пясчана-жвіровага матэрыялу з запасамі 0,2 млн. м3.

Паводле глебавага раянавання тэрыторыя раёна ў межах Шаркаўшчынска-Верхнядзвінскага аграглебавага раёна, Браслаўска-Мёрскага аграглебавага падраёна (паўночная частка) і Пастаўска-Глыбоцкага аграглебавага падраёна (паўднёва-ўсходняя частка).

Глебы сельгасугоддзяў (у %): дзярнова-падзолістыя 19,7, дзярнова-падзолістыя забалочаныя 65,6, дзярновыя і дзярнова-карбанатныя забалочаныя 7,3, поймавыя (алювіяльныя) забалочаныя 3,1, тарфяна-балотныя 4,3. Паводле механічнага складу (у %): сугліністыя 80,6, супясчаныя 14, пясчаныя 1,1,тарфяныя 4,3.

У кліматычных адносінах раён належыць да Полацкага агракліматычнага раёна. Сярэдняя тэмпература ў студзені –7, ліпені – +17,8° С. Ападкаў 564 мм за год. Вегетатыўны перыяд 185 сутак.

 

ЛІТАРАТУРА

1. Махнач, А. А. Краткий очерк геологии Беларуси и смежных территорий / А. А. Махнач. – Минск : Беларуская навука, 2014. – 189, [1] с., [7] л. цв. ил., карты.

2. Счастная, И. И. Дисненская низина / И. И. Счастная // Природа Беларуси : энциклопедия : в 3 т. / редкол.: Т. В. Белова [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі. – Т. 1 : Земля и недра. – С. 148.

3. Шарковщинский район // Витебская область: природа, туризм, спорт, отдых = Vitebsk region: the nature, tourism,sport, rest / под общ. ред. Л. Л. Прокофьевой. – Витебск : Витебский Центр маркетинга, 2005. – С. 74–79.

4. Шарковщинский район // Туристские регионы Беларуси / под общ. ред. И. И. Пирожника. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2008. – С. 201–202.

5. Шаркоўшчынскі раён / Ф. Ф. Бурак [і інш.] // Энцыклапедыя прыроды Беларусі : у 5 т. / рэдкал.: Г. П. Шамякін [і інш.]. – Мінск : БелСЭ імя П. Броўкі, 1986. – Т. 5 : Стаўраструм–Яшчур. – С. 370–371.