Сялява, заказнік. Чашніцкі раён
- Подробности
- Створана 25.11.2019 09:48
- Адноўлена 25.11.2019 12:14
| Катэгорыя | Рэспубліканскі заказнік |
| Тып | ландшафтны |
| Раён | Чашніцкі |
| Год утварэння/пераўтварэння | 1993/2014 |
| Нумар і дата пастановы аб утварэнні/пераўтварэнні | Пастанова Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 25 лютага 1993 г. № 89 |
Рэспубліканскі ландшафтны заказнік «Сялява» створаны ў 1993 годзе на тэрыторыі Крупскага раёна Мінскай вобласці і Чашніцкага раёна Віцебскай вобласці ў мэтах захавання ў натуральным стане прыроднага ландшафтна-азёрнага комплексу з папуляцыямі рэдкіх і знікаючых відаў раслін і жывёл, занесеных у Чырвоную кнігу Беларусі. Плошча заказніка складае 19365 га.
Галоўны аб'ект аховы заказніка – возера Сялява, адно з найпрыгажэйшых азёр Беларускага Паазер'я. Прыродны комплекс возера і тэрыторыя вакол яго вылучаюцца маляўнічым спалучэннем прыбрэжных схілаў і акваторыі возера з разнастайнасцю мысаў, астравоў, заліваў.
Возера праточнае: на поўдні ў яго ўпадае р. Высокая, на ўсходзе – р. Ракітаўка, на паўднёвым захадзе Сялява пратокай злучаецца з возерам Худавец, на захадзе і поўначы ўпадаюць 3 ручаі. З возера выцякае р. Югна і ўпадае ў возера Абіда. Плошча возера Сялява складае болей 1,8 км2, даўжыня возера 13 км, сярэдняя шырыня 1,2 км, максімальная глыбіня 17,6 м. Азёрная катлавіна падзяляецца на дзве часткі – цэнтральную (вузкую і глыбакаводную) і паўночную (шырокую). Берагавая лінія моцна зрэзана, багата малымі і вялікімі паўастравамі і мысамі, якія ствараюць вялікую колькасць схаваных, але глыбокіх заліваў. Вада ў возеры вельмі празрачная. Дно возера да глыбіні 4–6 м, а месцамі да 10 м пясчанае, ніжэй – выслана сапрапелем. На возеры знаходзяцца тры востравы, найбуйнейшы з якіх – Выспа (105 га). Усходняя частка вострава пакрыта лесам, заходняя частка нізінная, забалочаная.
Вакол возера маляўнічыя схілы, якія складзены марэннымі суглінкамі і пяскамі. На поўдні схілы стромкія (вышынёй 6–8 м), на поўначы яны паніжаюцца да 3–5 м, паката спускаюцца да вады і заканчваюцца нізкімі, пясчанымі берагамі. Паўсюль, асабліва на паўночным захадзе, берагі забалочаныя, пакрытыя густой водна-балотнай расліннасцю і хмызняком.
У складзе расліннасці заказніка лясы займаюць 58 %, балоты – 7 %, лугі – каля 1 % тэрыторыі. Значную плошчу ўгоддзяў (29 %) займаюць балотныя хвойныя і ліставыя лясы.
На тэрыторыі заказніка адзначана больш 700 відаў вышэйшых сасудзістых раслін, у тым ліку 14 відаў, якія занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі. Жывёльны свет разнастайны па складзе і структуры згуртавання пазваночных жывёл і рэпрэзентатыўна адлюстроўвае экалагічныя асаблівасці ўсяго спектра прадстаўленых экасістэм у заказніку. У яго межах зарэгістравана 240 відаў пазваночных жывёл: 14 відаў рыб, 7 – амфібій, 5 – рэптылій, 182 – птушак, 32 – млекакормячых. На тэрыторыі заказніка адзначана пражыванне 2 відаў насякомых і 33 відаў пазваночных жывёл, якія занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі.
Аснову арнітафаўны заказніка складаюць віды водна-балотнага і ляснога комплексаў. На вадаёмах жывуць тыповыя для гэтых экасістэм віды: вялікі бугай, качка-крыжанка, качка-неразня, нырок-сівак, балотны лунь, драздовая і трысняговая чаротаўкі, звычайная чаротаўка, салаўіны цвыркун і інш. У складзе лясной арнітафаўны прадстаўлены амаль усе віды дзятлаў, авяльга, арабок, усе віды лясных галубоў. Яе аснову складаюць звычайныя, шырока распаўсюджаныя віды вераб'іных птушак: берасцянка, валасяніцы шэрая і пярэстая, сініца вялікая, чорны дрозд і дрозд-спявун, папаўзень, леска-чорнагалоўка, малінаўка і інш.
Тэрыторыя заказніка актыўна выкарыстоўваецца для арганізацыі турызму і адпачынку. На в. Сялява традыцыйна праводзяцца шматлікія рэспубліканскія і рэгіянальныя турыстычныя злёты, фестывалі, конкурсы. На берагах возера добраўпарадкаваны зоны адпачынку «Панская купальня», «Камсамольскі бераг», «Лебядзіны бераг», «Залаты рог», «Выспа», «Гузовіна», «Шып».
Для правядзення эколага-асветніцкіх і пазнавальных мерапрыемстваў абсталявана экалагічная сцежка «Прошыцкія балоты» працягласцю 6 км (1 км па сушы і 5 км па вадзе), якая праходзіць праз лясны масіў па правым баку воз. Сялява.
  
|
ЛІТАРАТУРА
1. Гусева, Е. Вода селов: городище на озере Селява и его тайны / Е. Гусева // Планета. – 2017. – № 7. – С. 28–35.
2. Селява // Заповедные территории Беларуси / сост. П. И. Лобанок. – Минск : БелЭн iмя П. Броўкi, 2008. – С. 342–345.
3. Селява // 50 уникальных заповедных территорий Беларуси [Изоматериал] = 50 unique reserved natural territories of Belarus / Н. А. Юргенсон [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2017. – С. 296–303.
4. Селява // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. / редкол.: В. В. Андриевич [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2019. – Т. 5 : Минская область : в 3 кн. – Кн. 3. – С. 159.
СПАСЫЛКІ
