Верхнебярэзінская нізіна. Докшыцкі раён

Подробности

Створана 25.07.2019 11:38

Адноўлена 25.07.2019 09:02

Верхнебярэзінская нізіна знаходзіцца на поўнач ад цэнтра Беларусі. Займае частку Докшыцкага, Лепельскага, Ушацкага, Чашніцкага раёнаў Віцебскай вобласці і частку Мінскай вобласці. На поўначы нізіна мяжуе з Свянцянскімі градамі, на ўсходзе – з Ушацка-Лепельскім узвышшам і Чашніцкай раўнінай, на поўдні – з Докшыцкім і Плешчаніцкім узвышшамі, на захадзе – з Нарачана-Вілейскай нізінай. Працягнулася з поўначы на поўдзень на 100 км, з захаду на ўсход на 15–50 км, плошча 4,3 тыс. км². На поўначы вышыня нізіны 180 м над узроўнем мора, на поўдні – 155–160 м.

Асноўныя рысы сучасны рэльеф набыў пры дэградацыі сожскага ледавіка і ў выніку дзейнасці расталых вод паазерскага зледзянення, калі тут існавала велізарнае возера, пазней спушчанае ў Чорнае мора дняпроўскай Бярэзінай. Захаваліся адзінкавыя сільна ператвораныя ветравеямі і размывамі грады, марэнавыя ўзгоркі з камамі вышынёй 10–20 м. На поўначы і ўсходзе нізіна складзеная пяскамі, месцамі ўзвышаюцца пясковыя ўзгоркі-дзюны.

Распаўсюджаны дзярнова-падзолістыя глебы на водна-ледавіковых пясках і марэнных супесках і суглінках, дзярнова-падзолістыя глеяватыя, тарфяна-балотныя, поймавыя дзярновыя забалочаныя глебы. Пад лесам каля 42 % тэрыторыі, пераважаюць хваёвыя, каля даліны Бярэзіны – бярозава-асінавыя і асінава-альховыя. Вялікія балоты ў асноўным нізінныя, бязлесныя або парослыя рэдкалессем з бярозы пушыстай і хвоі, часткова меліяраваныя.

Па нізіне цякуць рэкі Бярэзіна з прытокамі Поня, Гайна, Сергуч, Лукомка і Эса; пачынаецца Ушача (басейн Заходняй Дзвіны). Азёры: Межужол, Медзазол, Плаўна, Палік і інш. Пад ворывам да 20 %, пад лесам больш за 40 % тэрыторыі. У межах Верхнебярэзінскай нізіны знаходзіцца Бярэзінскі біясферны запаведнік.

ЛІТАРАТУРА

1. Верхнеберезинская водно-ледниковая равнина // Рельеф Белоруссии / А. В. Матвеев, Б. Н. Гурский, Р. И. Левицкая. – Минск : Университетское, 1988. – С. 178–180.

2. Верхнеберезинская равнина // Природа Беларуси : энциклопедия : в 3 т. / редкол.: Т. В. Белова [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2009. – Т. 1 : Земля и недра. – С. 72–73.

3. Верхнебярэзінская нізіна // Геаграфія Беларусі : энцыклапедычны даведнік / рэдкал.: Л. В. Казлоўская [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1992. – С. 52–53.