Палац губернатарскі. г. Віцебск

Подробности

Створана 13.04.2021 15:23

Адноўлена 26.04.2024 08:57

Губернатарскі палац знаходзіцца на вуліцы Савецкай, 18. Гісторыя будынка пачынаецца ў ХVІІІ ст., калі тут, на высокім левым беразе Заходняй Дзвіны, існаваў сядзібны дом шляхціцаў Кудзіновічаў. У 1806 годзе гэты дом быў набыты губернскім казначэйствам і перабудаваны ў палац губернатара.

Губернатарскі палац складаецца з асноўнага (паўночнага) трохпавярховага прамавугольнага ў плане корпуса і прыбудаванага ў 1811 годзе двухпавярховага П-падобнага ў плане корпуса, які прылягае да асноўнага і ўтварае ўнутраны двор з заездам з боку плошчы. Асноўны корпус галоўным фасадам выходзіць на невялікую плошчу з абеліскам у гонар герояў Айчыннай вайны 1812 года (раней Дварцовая плошча). Цэнтр фасада вылучаны рызалітам з 4 паўкалонамі. Бакавы фасад, арыентаваны на Заходнюю Дзвіну, аздоблены чатырохкалонным порцікам. Такі ж порцік замыкае галоўны фасад двухпавярховага корпуса. Вокны прамавугольныя. Фасады аздоблены рустам, завершаны развітым карнізам і атыкамі. На 1-м паверсе асноўнага корпуса ў цэнтры размяшчаўся парадны вестыбюль з лесвіцай і пакоі слуг, на 2-м – прыёмная, гасціная і кабінет губернатара, 3-і адводзіўся пад жыллё. У двухпавярховым корпусе на 1-м паверсе былі службовыя пакоі праўлення і канцылярыі губернатара, на 2-м – вялікая зала, прыстасаваная для канцэртаў і спектакляў (у 1845–1847 гг. тут былі паказаны балеты М. Піёна). У тарцовай частцы – царква. Будынак некалькі разоў перарабляўся, пачатковая планіроўка зменена.

З'яўляўся рэзідэнцыяй генерал-губернатараў. У 1853–1854 гг. віцебскім віцэ-губернатарам быў рускі пісьменнік I. I. Лажэчнікаў, які ў гэты час напісаў аповесць «Уся бяда ад сораму». У 1812 годзе палац – штаб-кватэра Напалеона. У 1917 годзе тут размяшчаўся камітэт Віцебскай арганізацыі РСДРП(б), ваенна-рэвалюцыйны камітэт, які абвясціў пра ўстанаўленне Савецкай улады ў горадзе і губерні. Пасля ўстанаўлення Савецкай улады ў будынку размяшчаўся Віцебскі губвыканкам. У 1919 годзе тут на пасяджэнні губвыканкама выступаў вядомы савецкі партыйны дзеяч М. I. Калінін. У 1959 годзе ў памяць пра гэтыя падзеі на будынку ўстаноўлены 3 мемарыяльныя дошкі. Зараз тут знаходзіцца адміністрацыйная ўстанова.

Палац – помнік архітэктуры класіцызму.

ЛІТАРАТУРА

1. Витебский дворец губернатора // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. / редкол.: Т. В. Белова [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2010. – Т. 2 : Витебская область : в 2 кн. – Кн. 1. – С. 207.

2. Грамадскія і мемарыяльныя збудаванні. Палац губернатара // Помнікі мураванага грамадзянскага дойлідства Віцебска ХІХ – пачатку ХХ ст. : навукова-папулярнае выданне / Ю. А. Якімовіч. – Мінск : Полымя, 1990. – С. 10–12.

3. Губернаторский дворец // Витебск : путеводитель / текст Л. Хмельницкая ; фото: В. Базан, С. Плыткевич. – Минск : Рифтур, 2006. – С. 22–23.

4. Губернаторский дворец // Витебск : энциклопедический справочник / редкол.: И. П. Шамякин [и др.]. – Минск : БелСЭ, 1988. – С. 158.

5. Дроздова Н. Губернаторский дворец в Витебске: возвращение на круги своя / Н. Дроздова // Віцьбічы = Витьбичи. – 2023. – 26 окт. – С. VII. – (Прил.: «Вечерний Витебск»).

6. Караткевіч, В. Б. Губернатарскі палац / В. Б. Караткевіч, Т. І. Чарняўская // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Віцебская вобласць / рэдкал.: С. В. Марцэлеў [і інш.]. – Мінск : БелСЭ імя П. Броўкі, 1985. – С. 52–53.

7. Конохов, Д. Дом, ты помнишь войну? / Д. Конохов // Віцьбічы = Витьбичи. – 2018. – 21 июня. – С. VII.

8. Крупица, Н. Губернаторский дворец / Н. Крупица // Віцьбічы = Витьбичи. – 2004. – 1 апр. – С. 6.

9. Любочка, С. Здесь останавливался Наполеон / С. Любочка // Твой город (Витебск). – 2013. – 12 сен. – С. 4.

10. Морозов, В. Ф. Витебский дворец губернатора / В. Ф. Морозов / Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.] / редкол.: Г. П. Пашков [и др.]. – Минск : БелЭн, 2006. – Т. 2 : А–Герань. – С. 707–708.

11. Палац губернатара // Памяць: Віцебск : гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі : у 2 кн. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.] ; склад. А. І. Мацяюн ; мастак Э. Э. Жакевіч. – Мінск : БелЭн, 2003. – Кн. 2. – С. 600–601.

12. Подлипский, А. М. Улица Советская, 18 / А. М. Подлипский. – Витебск : Витебская областная типография, 2018. – 144 с. – (Биография витебского дома. Вып. IX).

13. Якімовіч, Ю. А. Сілуэты старога Віцебска : гісторыка-краязнаўчая экскурсія / Ю. А. Якімовіч. – Мінск : Нацыянальная бібліятэка Беларусі, 2019. – С. 137–139.