Геалагічная будова, карысныя выкапні, рэльеф. Ушацкі раён
- Подробности
- Створана 07.05.2020 13:38
- Адноўлена 07.05.2020 12:29
Большасць тэрыторыі раёна знаходзіцца ў межах Ушацка-Лепельскага ўзвышша. Паўночна-ўсходняя частка знаходзіцца ў межах Полацкай нізіны. Паверхня зямлі пераважна пласкахвалістая, на захадзе – узгорыстая. Характэрны рэзкія ваганні адносных вышынь каля шматлікіх азёрных і балотных катлавін. 50 % тэрыторыі ляжыць на вышыні 150–200 м. Каля в. Гушчынская Слабодка знаходзіцца самы высокі пункт вышынёй 238 м, найбольш нізкі – 127 м (урэз вады воз. Янова).
У тэктанічных адносінах раён прымеркаваны да паўночна-ўсходняй часткі Вілейскага пахаванага выступу Беларускай антэклізы. Сучасная паверхня складзена з паазерскіх марэнных, флювіягляцыяльных і азёрна-ледавіковых адкладанняў, ніжэй утварэнні сожскага, дняпроўскага, у ледавіковых лагчынах – бярэзінскага зледзяненняў.
З карысных выкапняў ёсць пясчана-жвіровы матэрыял, будаўнічыя пяскі, гліны, сапрапель, торф.
Вядомы 40 невялікіх радовішчаў торфу (найбольшае Выдрыца); 2 радовішчы пясчана-жвіровага матэрыялу (найбольшае Наташына); 2 радовішчы пяскоў (найбольшае Кавалеўшчынскае радовішча пяскоў); 2 радовішчы глін.
Раён мае значныя запасы сапрапелю. Аб'ём азёрнага сапрапелю ў першачарговых для здабычы аб'ектах складае каля 7 тыс. м3 (2 % ад абласных аб'ёмаў) агульнай плошчай 250–300 га. Перспектыўным рэзерватам лекавых сапрапеляў для курортаў «Ушачы» і «Лепель» з'яўляюцца донныя адклады воз. Доўгі Дземінец, размешчанага за 3 км на паўднёвы ўсход ад г. п. Ушачы і ў непасрэднай блізкасці ад прыватнага даччынага лячэбна-прафілактычнага ўнітарнага прадпрыемства «Санаторый "Лясныя азёры"» і санаторыя «Вечалле». Агульны аб'ём сапрапелю ў возеры ацэньваецца ў 319 тыс. м3.
Раён характарызуецца вялікай забяспечанасцю разведанымі радовішчамі ўсіх катэгорый гравійна-пясчанага матэрыялу – агульныя запасы 65 млн м3.
Важнейшы прыродны рэсурс – зямельныя ўгоддзі. Агульная плошча складае 83,1 тыс. га, з якіх сельскагаспадарчых угоддзяў – 65,9 тыс. га (79,3 %), пашні – 32,4 тыс. га (38,9 %).
Глебы сельгасугоддзяў дзярновыя і дзярнова-карбанатныя, дзярнова-падзолістыя (85 %), поймавыя забалочаныя, тарфяна-балотныя, а таксама сугліністыя, супясчаныя, пясчаныя, тарфяныя.
Ушаччына славіцца сваімі мінеральнымі водамі, якія былі вядомыя яшчэ ў XVI ст. Пры дапамозе іх вылечвалі цяжкія захворванні апорна-рухальнага апарату.
ЛІТАРАТУРА
1. Кірпіч, М. Ушаччына: вачыма фенолага / М. Кірпіч // Патрыёт (Ушачы). – 1996. – 6 крас. – С. 4 ; 13 крас. – С. 4 ; 20 крас. – С. 4 ; 8 чэрв. – С. 4 ; 15 чэрв. – С. 4.
2. Подгол, И. Н. Об охране окружающей среды / И. Н. Подгол // Патрыёт (Ушачы). – 2003. – 2 ліп. – С. 3.
3. Программа социально-экономического развития городского посёлка Ушачи на 2006–2010 годы // Патрыёт (Ушачы). – 2007. – 3 сак. – С. 5–10.
4. Ушачский район // Витебская область: природа, туризм, спорт, отдых = Vitebsk region: the nature, tourism, sport, rest / под общ. ред. Л. Л. Прокофьевой. – Витебск : Витебский Центр маркетинга, 2005. – С. 158–165.
5. Ушачский район // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. / редкол.: Т. В. Белова [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2011. – Т. 2 : Витебская область : в 2 кн. – Кн. 2. – С. 551–555.
