Афганистан. Без права на забвение

Афганистан. Без права на забвение

Афганистан. Без права на забвение

Художники Витебщины

Художники Витебщины

Художники Витебщины

Брацкая школа пры Богаяўленскай царкве. Полацкі раён, г. Полацк

Паводле фундаментальнага запісу Полацкай Богаяўленскай царквы ад 6 чэрвеня 1633 года і пацвярджальнага прывілея караля Уладзіслава IV ад 12 ліпеня таго ж года пры царкве пачала дзейнічаць брацкая школа. Згаданы каралеўскі прывілей дазваляў «збудованне школы для науки детям христианским».

У Полацкай брацкай школе вучыўся, а потым і выкладаў Сімяон Полацкі.

Школа ўтрымлівалася на сродкі Полацкага Богаяўленскага брацтва, якое мела вялікі ўплыў і аўтарытэт сярод насельніцтва Полаччыны. Яна была дзейснай часцінкай народнага руху, накіраванага супраць польскіх паноў і каталіцкай царквы. У склад брацтва ўваходзілі полацкія купцы, мяшчане, дробныя шляхцічы, прадстаўнікі духавенства і інш.

Для арганізацыі работы школы брацтва выбірала 2–3 «братчыкаў», якія аказвалі дапамогу, ажыццяўлялі кантроль за дзейнасцю, інфармавалі аб справах у школе. Школа была бессаслоўная. Тут вучыліся дзеці рамеснікаў, сялян, гарадской беднаты, купцоў і нават дваран.

Вялікая ўвага ў школе ўдзялялася мовам. Як асобныя прадметы вывучаліся славянская, грэчаская, лацінская мовы, а з прыходам Сімяона Полацкага – і беларуская мова. Большасць прадметаў выкладалася на славянскай мове, а некаторыя на беларускай.

Вучні знаёміліся з прыродазнаўствам, вучылі філасофію, фізіку. Арыфметыка і геаметрыя выкладаліся разам. Не была забыта і музычная адукацыя, асабліва царкоўныя спевы. Гісторыі, як прадмета, не было, гістарычныя факты служылі дадаткам да іншых прадметаў.

Вучні прыходзілі ў школу і пакідалі яе ў пэўны час. Раніцай настаўнік рабіў пераклічку, неадкладна выяўляў прычыну адсутнасці. Усе вучні па чарзе выконвалі розныя абавязкі: падмяталі падлогу, распальвалі печ, насілі ваду і г. д.

У класах спачатку адказвалі ўрокі, якія задавалі на дом, а потым ішло далейшае навучанне. У суботу праводзіўся ўрок маралі, а таксама паўтаралі пройдзенае за тыдзень, заахвочваліся паспяваючыя і караліся дрэнныя вучні. Школа будавала сваю працу на асноўных элементах класна-ўрочнай сістэмы, самай прагрэсіўнай формы навучання не толькі ў XVI стагоддзі, але і цяпер.

Пры школе існаваў тэатр, якім кіраваў Сімяон Полацкі. Ён пісаў для яго п'есы, ажыццяўляў іх пастаноўкі на сцэне. У Полацку ён напісаў шэраг сваіх твораў, якія пазней былі апублікаваны ў Маскве.

Настаўнікі школы былі наёмнымі людзьмі брацтва і знаходзіліся тут на поўным утрыманні, атрымліваючы ад яго грошы, ежу, адзенне і іншае.

Паміж настаўнікамі і вучнямі існавалі добразычлівыя адносіны. Настаўнікі былі не толькі выкладчыкамі і выхавацелямі вучняў, а яшчэ і бліжэйшымі іх дарадчыкамі, памочнікамі і абаронцамі. Яны прымалі актыўны ўдзел у грамадскім жыцці горада, выступалі перад яго жыхарамі.

Полацкая брацкая школа адыграла вялікую ролю ў падрыхтоўцы пісьменных людзей, выхоўвала іх на прынцыпах грамадзянскай адказнасці перад народам. У канцы 1660-х гадоў па патрабаванні ўніятаў школа была зачынена.

 

Богаяўленскі сабор. Брацкая школа (XVIII ст.). г. Полацк. Фотаздымак з сайта https://meshok.net Будынак былой брацкай школы пры Богаяўленскай царкве. г. Полацк. Фотаздымак з сайта https://vladkonst.tourister.ru

 

ЛІТАРАТУРА

1. Кірылаў, Г. Не так усё проста / Г. Кірылаў // Віцебскі рабочы. – 1994. – 5 лют. – С. 2.

2. Лухверчык , В. Настаўніцкая школа Полацкага Царкоўнага брацтва / В. Лухверчык // Полацкі веснік. – 1995. – 1 мая. – С. 3.

3. Малашэня, Л. Кожны чацвер у Брацкай школе / Л. Малашэня // Віцебскі рабочы. – 1989. – 29 крас. – С. 4.

4. Сяліцкі, С. Полацкая брацкая школа / С. Сяліцкі // Віцебскі рабочы. – 1993. – 29 мая. – С. 5.

5. Сяліцкі, С. Полацкая брацкая школа / С. Сяліцкі // Памяць: Полацк : гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.] ; склад. С. С. Чарняўская ; навук. рэд.: Г. В. Штыхаў, С. В. Тарасаў ; мастак Э. Э. Жакевіч. – Мінск : БелЭн, 2002. – С. 219–220.