Рычы, заказнік гідралагічны рэспубліканскага значэння. Браслаўскі раён

Подробности

Створана 08.11.2018 09:30

Адноўлена 31.03.2020 09:22

Рэспубліканскі гідралагічны заказнік «Рычы» размешчаны ў Браслаўскім раёне Віцебскай вобласці, у 30 км на паўночны захад ад г. Браслаў (на мяжы з Латвіяй). Утвораны ў 1979 г., пасля пераўтварэння ў 2007 г. яго плошча складае 1390 га.

У межы заказніка ўваходзіць возера Рычы, паўночная частка якога знаходзіцца ў Латвіі ў прыродным парку «Сілене». Рычы разам з перспектыўным заказнікам мясцовага значэння «Сіта» разглядаецца як перспектыўная трансмежавая асабліва ахоўная прыродная тэрыторыя «Рычы – Сілене – Сіта» (Беларусь – Латвія).

Возера Рычы ўяўляе сабой маляўнічы вадаём, які захаваўся ў натуральным стане, з унікальным рэліктавым фаўністычным комплексам водных беспазваночных (даўгахвостая лімнакалянус, роднасная пантапарэя, бакаплаў Палласа). Гэта другое па велічыні возера ў Беларусі, найбольшая глыбіня складае 51,9 м. Па складзе іхтыяфаўны возера Рычы адносіцца да сігава-снеткавых вадаёмаў. Сустракаюцца шчупак, плотка, ялец, язь, гальян, чырвонапёрка, лінь, пячкур, верхаводка, густяра, лешч, залаты карась, уюн, сом, мянтуз, акунь і інш.

У паўночна-заходняй частцы заказніка працягваецца ланцужок марэнавых пагоркаў, якія ўтвараюць граду, што ўзвышаецца на 12–18 м над паверхняй вады. Марэнныя грады і ўзгоркі, якія знаходзяцца ў цэнтральнай частцы заказніка, маюць мерыдыянальную накіраванасць і меншую адносную вышыню (14–16 м), чым у паўночна-заходняй частцы. Максімальных вышынь дасягае марэнная града, размешчаная ва ўсходняй частцы заказніка. Камавы пагорак грады мае абсалютную адзнаку 177,8 м. Разнастайнасць формаў рэльефу абумовіла фарміраванне на тэрыторыі заказніка складанага і кантраснага глебавага покрыва. Дамінуюць западзіны з дзярнова-падзолістымі глебамі, якія развіваюцца на марэнавых суглінках і супесях. Для падводнай часткі катлавіны возера характэрна частае чаргаванне меляў і глыбакаводных западзін, плыткіх заліваў і глыбокіх плёсаў.

У флоры заказніка «Рычы» адзначана 559 відаў сасудзістых раслін. Гэтая лічба для невялікай тэрыторыі даволі высокая, прычым трэба ўлічыць, што ён размешчаны ў межах Беларускага Паазер'я, дзе флора некалькі бяднейшая ў параўнанні з цэнтральнымі і паўднёвымі рэгіёнамі рэспублікі. Такое багацце і разнастайнасць флоры тлумачыцца складанасцю і мазаічнасцю экатопаў, якія прадстаўлены ў межах заказніка. На тэрыторыі заказніка расце палушнік азёрны – расліна, якая знаходзіцца пад аховай, а таксама выяўлены месцы вырастання іншых рэдкіх відаў раслін, занесеных у Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь: мякатніцы адналістай, пуханоса альпійскага, тайніка яйкападобнага.

Возера Рычы з'яўляецца адным з буйных вадаёмаў на памежнай тэрыторыі Беларусі і Латвіі са своеасаблівай флорай азёр ледніковага паходжання, якая мае сваю спецыфіку. Пасечанасць берагавой лініі, наяўнасць шэрагу разліваў, разнастайнасць донных адкладаў, высокая празрыстасць вады ствараюць умовы для добрага развіцця макрафітаў. Паўпагружаныя расліны агібаюць берагавую лінію і выспы паласой 10–15 м, пашыраючыся на мысах да 50–70 м. Найбольшае развіццё з паўпагружаных відаў атрымалі трыснёг звычайны і чарот азёрны. Каля самага берага ў зарасніках надводных раслін часта сустракаюцца маннік вялікі, аер балотны, хвошч прырэчны, сітняг балотны. Шырокае распаўсюджанне атрымалі вадаплаўных раслін, у прыватнасці, скарбонка жоўтая і ўрэчнік, які плавае ў паўднёва-ўсходніх залівах.

У флоры заказніка даволі шмат лекавых, харчовых, дэкаратыўных і іншых гаспадарча-каштоўных відаў раслін. Гэта маліна звычайная, ажына шызая, святаяннік прадзіраўлены, валяр'яна лекавая, сардэчнік пяцілопасны, парэчка чорная і пухнатая, баркун лекавы, люцэрна серпападобная і іншыя.

Некаторыя прадстаўнікі флоры заказніка ўключаны ў асаблівы спіс Чырвонай кнігі Беларусі як дэкаратыўныя, лекавыя, харчовыя і іншыя гаспадарча-каштоўныя віды раслін, якія маюць патрэбу ў прафілактычнай ахове і рацыянальным выкарыстанні. Да дадзенай катэгорыі ставяцца ландыш майскі, першацвет вясновы, пералеска высакародная, званочак персікаліставы і іншыя.

Такім чынам, заказнік з'яўляецца даволі ўнікальнай тэрыторыяй са своеасаблівай і даволі багатай флорай. Тут назіраецца мазаічнасць прыродных экатопаў, што адлюстроўваецца на структуры флоры і расліннасці заказніка. Прыродныя комплексы рэгіёну адрозніваюцца высокай эстэтычнай каштоўнасцю, маюць высокі рэкрэацыйны патэнцыял. Хутарская сістэма рассялення паслужыла фактарам распаўсюджвання мелкаконтурных палёў з наборам цікавых у фларыстычных адносiнах сегетальных відаў раслін, даволі рэдкіх у цэнтральнай Еўропе. У флоры заказніка сустракаецца шэраг рэдкіх і ахоўных відаў раслін, некаторыя з якіх растуць паблізу межаў свайго натуральнага распаўсюджвання. Асаблівую значнасць заказніку надаюць балотныя фларыстычныя комплексы. Нароўні з паўночнай часткай возера, якая размешчана ў межах Латвіі, беларуская частка возера прадстаўлена некалькі іншымі экатопамі і ў далейшым магла б паслужыць добрым і даволі цэльным аб'ектам для стварэння трансгранічнай асабліва ахоўнай прыроднай тэрыторыі.

ЛІТАРАТУРА

1. Гидрологический заказник Ричи // 50 уникальных заповедных территорий Беларуси = 50 unique reserved natural territories of Belarus / Н. А. Юргесон [и др.]. – Минск : Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2017. – С. 272–279.

2. Красная книга Республики Беларусь. Животные: редкие и находящиеся под угрозой исчезновения виды диких животных / редкол.: Г. П. Пашков [и др.]. – Минск : БелЭн им. П. Бровки, 2004. – 320 с. : ил.

3. Красная книга Республики Беларусь. Растения: редкие и находящиеся под угрозой исчезновения виды дикорастущих растений / редкол.: Г. П. Пашков [и др.]. – Минск : БелЭн им. П. Бровки, 2005. – 456 с. : ил.

4. Пашкевич, Т. За активным отдыхом в заказник «Ричи» / Т. Пашкевич // Витебские вести. – 2016. – 4 июня. – С. 9.

5. Ричи – наша драгоценность // Віцебскі рабочы. – 2012. – 22 снеж. – С. 2.

6. Ричи // Заповедные территории Беларуси / сост. П. И. Лобанок. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2008. – С. 328.

7. Ричи // Особо охраняемые природные территории Витебской области = Асабліва ахоўныя прыродныя тэрыторыі Віцебскай вобласці = Specially protected natural territories of the Vitebsk region : [информационный сборник] / сост. Г. Горланов. – [Б. м.] : [Б. и.], [Б. г.]. – С. 8.