Музей краязнаўчы. Полацкі раён, г. Полацк

Подробности

Створана 24.11.2017 12:23

Адноўлена 22.07.2019 08:58

У 1919 годзе ў г. Полацк аддзелам народнай адукацыі, камісіяй па ахове помнікаў даўніны і мастацтва і членамі краязнаўчага таварыства пачалася работа па стварэнні музея. Пастановай Савета народных камісараў Беларусі ад 5 ліпеня 1926 года Полацкі Сафійскі сабор быў абвешчаны дзяржаўнай маёмасцю і перададзены пад музей. Музей адкрыўся ў снежні 1926 года. З 1927 года музей знаходзіцца ў будынку былой лютэранскай кірхі, якая з'яўляецца помнікам архітэктуры XIX – пачатку XX стагоддзя.

Музей знаёміць з гісторыяй Полацка, яго эканамічным, палітычным і культурным жыццём ад старажытных часоў да 1941 года. У экспазіцыі прадстаўлены археалагічныя матэрыялы адной з мезалітычных стаянак (Сямёнаў хутар). Гэта разнастайныя крамянёвыя нажы, скрабкі, наканечнікі стрэл. На тэрыторыі горада знойдзены косці маманта, прылады працы эпохі неаліту і бронзавага веку. Уяўленне аб старажытным паселішчы і горадзе XII стагоддзя даюць каляровыя дыярамы, дзе адлюстравана тапаграфія Полацка. У экспазіцыі прадстаўлены вырабы кавалёў, ганчароў, кастарэзаў, ткачоў, ювеліраў і інш. Аб пашырэнні гандлёвых сувязяў сведчаць ракавіны Кауры з Мальдыўскіх астравоў Індыйскага акіяна, шкляныя пацеркі і бранзалеты з Кіева, бурштын і вырабы з яго з Прыбалтыкі, скарб арабскіх дырхемаў (7,5 тысяч сярэбраных манет вагой да 20 кг). У музеі шырока прадстаўлены розныя віды зброі і ваенны рыштунак: булавы, наканечнікі стрэл і коп'яў, жалезныя баявыя сякеры, кальчуга, кірасы, а таксама меч, выраблены франкскім майстрам Ульфбертам у X стагоддзі. Экспазіцыі расказваюць пра ўдзел палачан у Кулікоўскай (1380) і Грунвальдскай (1410) бітвах, наданне гораду магдэбургскага права, захоп Полацка маскоўскім князем Іванам IV Грозным падчас Лівонскай вайны (1558–1583), штурм горада Стафанам Баторыем (1579), з'яўленне ў Полацку езуітаў і прадстаўнікоў ордэнаў каталіцкай царквы.

Дыярама Полацка XVIII стагоддзя падкрэслівае ўздым мураванага будаўніцтва. Прадстаўлены матэрыялы археалагічных раскопак: арнаментаваная кафля з езуіцкага калегіума, керамічны і шкляны посуд, прадметы кавальства, тытунёвыя люлькі і інш. Сярод экспанатаў XVI–XVII стагоддзяў асаблівую цікавасць выклікаюць такарная драўляная фігурка шахматнага ферзя і каменная пячатка з выявамі герба «Пагоня» з аднаго боку і «Аленя святога Губерта» з другога. Пра жыццё езуітаў у Полацку, пра ўваходжанне Полацка ў склад Расійскай імперыі сведчаць шматлікія дакументы, геральдычныя і нумізматычныя матэрыялы. Ёсць экспазіцыя, прысвечаная падзеям Айчыннай вайны 1812 года, экспазіцыі канца XIX – пачатку XX стагоддзяў. Рэвалюцыйныя падзеі 1905 года, Першай сусветнай вайны, нямецкая і польская акупацыі паказаны праз дыярамы, карты, зброю, узнагароды. Эканамічнае, палітычнае, сацыяльнае і культурнае жыццё горада адлюстравана вялікай калекцыяй баністыкі, дакументамі, фотаздымкамі, прадметамі побыту і інш. Асаблівае месца займае інтэр'ер сялянскай хаты.

Музей праводзіць аглядныя і тэматычныя экскурсіі, музейныя заняткі для дзяцей. Рэалізуецца праграма «Полацказнаўства» для 5–9-х класаў.

Музей з'яўляецца філіялам Нацыянальнага Полацкага гісторыка-культурнага музея-запаведніка.

Адрас: Віцебская вобласць, Полацкі раён, г. Полацк, вуліца Ніжне-Пакроўская, д 11.

ЛІТАРАТУРА

1. Воднева, И. «На Западном фронте без перемен» / И. Воднева // Информ Плюс (Полоцк). – 2014. – 27 февр. – С. 4.

2. Воднева, І. П. Вучыцца ў музеі / І. П. Воднева // Полацкі веснік. – 2018. – 26 студз. – С. 18.

3. Воднева, І. П. Полацкі краязнаўчы музей / І. П. Воднева // Музеі Беларусі = Музеи Беларуси / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.] ; маст.: В. В. Катовіч, М. У. Чуднікаў. – Мінск : БелЭн iмя П. Броўкi, 2008. – С. 479–482.

4. Водянова, И. П. Полоцкий краеведческий музей / И. П. Водянова // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.] / редкол.: Г. П. Пашков [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2008. – Т. 6 : Пейзаж–Снегирёв. – С. 171.

5. Гаўрылава, С. Дзевяностагадовы плён працы / С. Гаўрылава // Краязнаўчая газета. – 2017. – № 9 (сак.). – С. 5.

6. Гаўрылава, С. Захаваць гістарычную памяць / С. Гаўрылава // Полацкі веснік. – 2016. – 16 снеж. – С. 17.

7. Гаўрылава, С. Рарытэты з Полацка / С. Гаўрылава // Літаратура і мастацтва. – 2010. – 29 кастр. – С. 12.

8. Гаўрылава, С. В. Краязнаўчы музей Полацка – ад вытокаў да сучаснасці: (да 90-годдзя з дня заснавання) / С. В. Гаўрылава // Беларускі гістарычны часопіс. – 2016. – № 12. – С. 33–41.

9. Козик, А. Уроки истории / А. Козик // Полацкі веснік. – 2001. – 10 жн. – С. 2.

10. Краско, В. Полацкі краязнаўчы музей / В. Краско // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск : БелЭн імя П. Броўкі, 1999. – Т. 5 : М–ПУД. – С. 536.

11. Краско, В. Д. Краязнаўчы музей / В. Д. Краско // Памяць: Полацк : гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.] ; склад. С. С. Чарняўская ; навук. рэд.: Г. В. Штыхаў, С. В. Тарасаў ; мастак Э. Э. Жакевіч. – Мінск : БелЭн, 2002. – С. 865.

12. Краязнаўчы музей = Краеведческий музей = Museum of Lokal Studies // Музеі Полацка = Музеи Полоцка = Polotsk Museums / аўт. тэксту і ўклад. Т. А. Джумантаева ; фота І. У. Супранёнак ; пер. на англ. мову Н. А. Далжонак. – Мінск : Беларусь, 2015. – С. 45–72.

13. Малашэня, Л. Пра гісторыю – без белых плям / Л. Малашэня // Народнае слова. – 2007. – 4 студз. – С. 4.

14. Малашэня, Л. Праз памяць абуджаецца душа / Л. Малашэня // Витебские вести. – 2016. – 22 дек. – С. 20.

15. Полоцкий краеведческий музей // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. / редкол.: Т. В. Белова [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2011. – Т. 2 : Витебская область : в 2 кн. – Кн. 2. – С. 334–335.

16. Студзенікіна, Ю. Віртуальная экскурсія па Полацкім краязнаўчым музеі / Ю. Студзенікіна // Краязнаўчая газета. – 2016. – № 7 (люты). – С. 3.

17. Сяргеенка, Н. Старажытны рукапіс у фондах музея / Н. Сяргеенка // Полацкi веснік. – 2004. – 14 снеж. – С. 6.

18. Трапезникова, Л. День в музее / Л. Трапезникова // Беларускi час. – 2007. – 22–29 июня. – С. 16.

19. Траццяк, І. Полацкаму краязнаўчаму музею – 75 / І. Траццяк // Полацкі веснік. – 2001. – 18 мая. – С. 2.

20. Шалуткевич, Н. История в новом формате / Н. Шалуткевич // Полацкі веснік. – 2018. – 10 жн. – С. 7.

СПАСЫЛКІ

 Афіцыйная старонка краязнаўчага музея ў ВК

 Афіцыйная старонка краязнаўчага мазея ў Facebook