Шуміліна, г. п., Шумілінскі раён

Подробности

Створана 06.09.2017 12:23

Адноўлена 15.07.2021 09:48

Гарадскі пасёлак Шуміліна знаходзіцца за 40 км на паўночны захад ад Віцебска. Чыгуначная станцыя на лініі Віцебск – Полацк. Аўтамабільнымі дарогамі злучана з Бешанковічамі, Гарадком, Полацкам, Віцебскам.

У ХІХ стагоддзі Шуміліна вядома як вёска ў Ловажскай воласці Полацкага павета Віцебскай губерні Расійскай імперыі, у якой ў 1866 годзе было 5 гаспадарак, 13 будынкаў, 38 жыхароў. Пасля будаўніцтва Рыга-Арлоўскай чыгункі (1886) вёска вырасла ў мястэчка, пабудавана чыгуначная станцыя.

Станцыйныя будынкі і царква з'яўляліся адзінымі буйнымі будынкамі.

У пачатку ХХ стагоддзя ў Шуміліна 50 жыхароў, якім належыла больш за 76 дзесяцін зямлі, у тым ліку больш за 28 дзесяцін непрыдатнай.

3 1924 г. Шуміліна – цэнтр Сіроцінскага раёна Віцебскай акругі (да 1930), з 1938 г. – Віцебскай вобласці. 27 верасня 1938 г. мястэчка пераўтворана ў гарадскі пасёлак.

У 1928 годзе быў створаны першы на Шуміліншчыне калгас «Іскра», крыху пазней «Новая справа» і «Чырвоная Лоўша».

Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны насельніцтва раёна складала каля 45 тысяч жыхароў.

У Вялікую Айчынную вайну 8 ліпеня 1941 г. пасёлак акупіравалі нямецка-фашысцкія захопнікі. У 1942 годзе на тэрыторыі раёна дзейнічала Сіроцінская партызанская брыгада пад кіраўніцтвам камандзіра Кароткіна Сямёна Міхайлавіча. У пасёлку Обаль і навакольных вёсках дзейнічала падпольная маладзёжна-камсамольская арганізацыя «Юныя мсціўцы» (кіраўнік Ефрасіння Савельеўна Зянькова).

За час акупацыі ў раёне ператворана ў попел 133 населеных пункта, 8 вёсак навечна ўнесены ў доўгі спіс на мемарыяльным комплексе Хатынь, загінула больш за 5 тысяч жыхароў.

23 чэрвеня 1944 г. пасёлак вызвалілі войскі 1-га Прыбалтыйскага фронту ў ходзе Віцебска-Аршанскай аперацыі.

Будынак чыгуначнага вакзала ў Шуміліна не пацярпеў у гады вайны.

3 25 снежня 1962 г. да 30 ліпеня 1966 г. Шуміліна ўваходзіла ў Віцебскі раён.

Гарадскі пасёлак развіваецца па генплане 2008 года.

У цэнтры пасёлка пераважае 2–3-павярховая забудова. Вытворчая зона размешчана ў паўночным раёне. У 2000-х гадах пабудаваны аўтавакзал, суд, будынак «Беларусбанка», аўтазаправачная станцыя. Рэканструяваны будынкі «Аграпрамбанка», пракуратуры, паштовай сувязі, адбыўся рамонт цэнтральнай раённай бальніцы.

На 2003 г. у Шуміліне было 7,7 тыс.жыхароў.У 2007 годзе тут пражывала 7,4 тыс.Па дадзеным за 2016 год –7 437 чалавек.

У Шуміліне працуюць прадпрыемствы харчовай прамысловасці.

Дзейнічаюць 2 сярэднія школы, юнацка-спартыўная школа. Ёсць Палац культуры, 2 бібліятэкі, гісторыка-краязнаўчы музей і інш.

Тут знаходзяцца брацкая магіла партызан і ахвяр фашызму, воінскія пахаванні. Пастаўлены памятны знак воінам-інтэрнацыяналістам.

Выдаецца раённая газета «Герой працы».

На Шумілінскай зямлі была пабудавана першая ў Савецкім Саюзе гідраэлектрастанцыя. Першай у рэспубліцы ў 1985 годзе была выдадзена гісторыка-дакументальная хроніка «Памяць» Шумілінскага раёна.

ЛІТАРАТУРА

1. Гісторыка-краязнаўчы курс «Наша Шуміліншчына». Шуміліназнаўства / уклад.: В. А. Падляшчук [і інш.]. – Віцебск : Віцебская абласная друкарня, 2010. – 200 с.

2. История [Электронный ресурс] // Шумилинский районный исполнительный комитет. – Режим доступа: http://shumilino.vitebsk-region.gov.by/ru/region/new_3. – Дата доступа: 16.08.2017.

3. Шумилино // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. / редкол.: Т. В. Белова (гл. ред.) [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2011. – Т. 2 :Витебская область : в 2 кн. – Кн. 2. – С. 614–615.

4. Шумилино // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7т.]/ редкол.: Г. П. Пашков (гл. ред.) [и др.]. – Минск : БелЭн імя П. Броўкі, 2008. – Т. 7 : Снегирь–Ящерицын – С. 621.

5. Шумилино // Туристские регионы Беларуси/под общ. ред. И. И. Пирожника.–Минск: БелЭн імя П. Броўкі,2008. – С. 202.