Асвета. Полацкі раён, г. Полацк

Подробности

Створана 19.02.2018 08:40

Адноўлена 25.06.2019 14:51

 Культура і асветніцтва на тэрыторыі Беларусі маюць глыбокія вытокі. Полацкае княства ў ІХ–ХІІ стст. аж да пачатку свайго раздраблення ўяўляла сабой найбольш самастойную палітычную адзінку на ўсходнеславянскіх землях з вечавым ладам у горадзе і арыгінальнай высокай культурай.

Асвета і кніжнасць прыйшлі ў Полацк вельмі рана. Ужо каля 1000-га года ў Полацку была заснавана епіскапская кафедра. Граматы ў Полацку пісаліся ўжо ў Х стагоддзі. Доказам таму з'яўляецца старажытнейшы надпіс на віслай пячатцы – буле, якую датуюць апошняй чвэрцю Х стагоддзя. Яна належала полацкаму князю Ізяславу.

У сярэдзіне ХІ стагоддзя ў перыяд княжання Усяслава Чарадзея ў цэнтры Полацка, на самым узвышаным і прыгожым месцы – Верхнім замку, горда ўзнёсся велічны Сафійскі сабор.

З той пары Полацкая Сафія – гэта выдатнейшы помнік мураванага дойлідства сваёй эпохі. Яна на доўгі час стала не толькі сімвалам незалежнасці і ўвасабленнем магутнасці Полацкай зямлі, але адначасова з'яўлялася важным культурным цэнтрам. Тут былі закладзены асновы каштоўнай і вядомай у сярэднія вякі бібліятэкі, дзе мелася мноства кніг на розных мовах, вялося летапісанне, перапісваліся і распаўсюджваліся кнігі, існавала школа.

Гаворачы пра асвету Полацкай зямлі ХІІ стагоддзя, нельга не сказаць пра падзвіжніцкую дзейнасць жанчыны-асветніцы свайго часу князёўны Прадславы-Еўфрасінні (1110–1173), унучкі полацкага князя Усяслава Брачыславіча.

Чалавек энергічны, добра адукаваны для свайго часу, з вострым дасціпным розумам, надзеленая дарам прамоўніцтва і пісьменніцкага майстэрства, яна здолела сабраць вакол сябе таленавітых людзей свайго часу, паказваючы прыклад дзейнасці на ніве асветы і пісьменнасці.

Маладая князёўна-манашка, прыняўшая імя Еўфрасінні, надала справе выдання кніг шырокі размах. Гэтаму садзейнічалі заснаваныя ёю два манастыры. У жаночым манастыры яна адчыніла школу для дзяўчынак. І гэта было зроблена невыпадкова. Еўфрасіння, якая добра ведала, што такое перапіска кніг, разумела, як патрэбны для такой справы і для пашырэння асветы пісьменныя людзі. Выключна важнае месца і значэнне ў жыцці Прадславы-Еўфрасінні займала педагагічная дзейнасць. Яна не толькі вучыла моладзь пісаць і чытаць, але імкнулася выхоўваць у сваіх падапечных культуру паводзін і лепшыя чалавечыя якасці.

Невядомы аўтар канца ХІІ – пачатку ХІІІ ст., які напісаў «Жыціе Ефрасінні Полацкай», неаднойчы адзначаючы яе асветніцкую дзейнасць, з гонарам называе князёўну асветніцай Полаччыны.

Як сведчаць гістарычныя матэрыялы, Еўфрасіння Полацкая да сваёй асветніцкай дзейнасці далучыла многіх выдатнейшых людзей таго часу. Да нас дайшлі імёны толькі асобных з іх.

 

Школы і дзейнасць асветнікаў у ХІV – першай палавіне ХVІІ стагоддзя

БРАЦКІЯ ШКОЛЫ

 Брацкая школа пры Богаяўленскай царкве

 

ЕЗУІЦКІЯ ШКОЛЫ

 Полацкі езуіцкі калегіум

 Полацкая езуіцкая акадэмія

 

УНІЯЦКІЯ ШКОЛЫ

 

Навучальныя ўстановы ў Полацку ў XVIII стагоддзі

ПІЯРСКІЯ ШКОЛЫ

 Полацкае вышэйшае піярскае вучылішча

 

Навучальныя ўстановы ў Полацку ў XIX стагоддзі

 Полацкі кадэцкі корпус;

 Полацкая настаўніцкая семінарыя

 

На сучасным этапе сістэма дашкольных устаноў Полацкага раёна налічвае: 29 ясляў-садоў, 9 дзіцячых садоў, 1 цэнтр развіцця дзіцяці, 13 дзіцячых садоў-школ. У тым ліку: групы з парушэннем функцый апорна-рухальнага апарату, група для дзяцей з цяжкасцямі ў навучанні, санаторныя групы, спецыяльныя групы для дзяцей з парушэннямі зроку, інтэграваныя групы, кругласутачныя групы, вучэбна-педагагічныя комплексы.

ДАШКОЛЬНАЯ АДУКАЦЫЯ

 ДУА «Дашкольны цэнтр развіцця дзіцяці г. Полацка»;

 ДУА «Яслі-сад № 1 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 2 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 3 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 6 г. Полацка»;

 ДУА «Яслі-сад № 7 г. Полацка»;

 ДУА «Яслі-сад № 8 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 9 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 12 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 13 г. Полацка»;

 ДУА «Яслі-сад № 14 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 15 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 16 г. Полацка»;

 ДУА «Яслі-сад № 19 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 20 г. Полацка»;

 ДУА «Яслі-сад № 21 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 22 г. Полацка»;

 ДУА «Яслі-сад № 23 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 24 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 25 г. Полацка»;

 ДУА «Яслі-сад № 26 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 27 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 28 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 29 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 30 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 31 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад № 32 г. Полацка»; 

 ДУА «Азінскі дзіцячы сад Полацкага раёна»;

 ДУА «Бабыніцкі дзіцячы сад Полацкага раёна»;

 ДУА «Дрэтунскі дзіцячы сад Полацкага раёна»;

 ДУА «Багатырскі яслі-сад Полацкага раёна»; 

 ДУА «Ветрынскі яслі-сад № 1 Полацкага раёна»; 

 ДУА «Ветрынскі яслі-сад № 2 Полацкага раёна»;

 ДУА «Жарнасекаўскі дзіцячы сад Полацкага раёна»; 

 ДУА «Захарніцкі дзіцячы сад Полацкага раёна»;

 ДУА «Нацкі дзіцячы сад Полацкага раёна»;

 ДУА «Карпекаўскі дзіцячы сад Полацкага раёна»;

 ДУА «Новагаранскі дзіцячы сад Полацкага раёна»; 

 ДУА «Саланіцкі дзіцячы сад Полацкага раёна»;

 ДУА «Фарынаўскі яслі-сад Полацкага раёна». 

 

У Полацкім раёне 30 устаноў агульнай сярэдняй адукацыі, у тым ліку 2 гімназіі, кадэцкае вучылішча, 9 сярэдніх школ, 5 базавых школ, 13 вучэбна-педагагічных комплексаў, школа-інтэрнат для дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, міжшкольны цэнтр дапрызыўнай падрыхтоўкі. Ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі Полацкага раёна на 1 верасня 2018 года навучаецца 10205 вучняў, у тым ліку 1054 навучэнцаў – у гімназіях, 224 навучэнцаў – у кадэцкім вучылішчы.

 

АГУЛЬНАЯ СЯРЭДНЯЯ АДУКАЦЫЯ

 УА «Полацкая дзяржаўная гімназія №1 імя Францыска Скарыны»;

 УА «Полацкая дзяржаўная гімназія №2»;

 ДУА «Полацкае кадэцкае вучылішча»;

 ДУА «Сярэдняя школа № 1 г. Полацка»; 

 ДУА «Сярэдняя школа № 2 г. Полацка»; 

 ДУА «Базавая школа № 3 г. Полацка»;

 ДУА «Базавая школа № 5 г. Полацка»; 

 ДУА «Сярэдняя школа № 6 г. Полацка»; 

 ДУА «Сярэдняя школа № 8 г. Полацка»; 

 ДУА «Базавая школа № 9 імя А. С. Пушкіна г. Полацка»; 

 ДУА «Сярэдняя школа № 10 імя У. М. Азіна г. Полацка»;

 ДУА «Яслі-сад–базавая школа № 11 г. Полацка»; 

 ДУА «Базавая школа № 12 імя І. Е. Аляксеева г. Полацка»;

 ДУА «Сярэдняя школа № 14 г. Полацка»; 

 ДУА «Яслі-сад–сярэдняя школа № 15 г. Полацка»; 

 ДУА «Сярэдняя школа № 16 г. Полацка»; 

 ДУА «Сярэдняя школа № 18 імя Ефрасінні Полацкай г. Полацка»; 

 ДУА «Багатырская базавая школа Полацкага раёна»; 

 ДУА «Ветрынская сярэдняя школа імя Д. В. Цябута Полацкага раёна»;

 ДУА «Вароніцкая дзіцячы сад – сярэдняя школа Полацкага раёна»; 

 ДУА «Гомельская дзіцячы сад – пачатковая школа Полацкага раёна»;

 ДУА «Гаранская дзіцячы сад – сярэдняя школа Полацкага раёна»; 

 ДУА «Заазерская дзіцячы сад – базавая школа Полацкага раёна»;

 ДУА «Зялёнкаўская дзіцячы сад – сярэдняя школа імя Т. С. Марыненка Полацкага раёна»; 

 ДУА «Кушлікаўская дзіцячы сад – базавая школа Полацкага раёна»; 

 ДУА «Маласітнянская дзіцячы сад – базавая школа Полацкага раёна»;

 ДУА «Мацюшэўская дзіцячы сад – базавая школа імя П. Е. Купрыянава»;

 ДУА «Палатоўская дзіцячы сад – базавая школа Полацкага раёна»; 

 ДУА «Фарынаўская дзіцячы сад – сярэдняя школа Полацкага раёна»; 

 ДУА «Шпакоўшчынская дзіцячы сад – базавая школа Полацкага раёна». 

 

СЯРЭДНЯЯ CПЕЦЫЯЛЬНАЯ АДУКАЦЫЯ

 УА «Полацкі дзяржаўны лясны каледж», філіял УА «Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт»;

 УА «Полацкі гандлёва-тэхналагічны каледж Белкаапсаюза»;

 УА «Полацкі дзяржаўны медыцынскі каледж імя Героя Савецкага Саюза З М. Тусналобавай-Марчанка»;

 УА «Полацкі дзяржаўны хіміка-тэхналагічны каледж»;

 УА «Полацкі дзяржаўны эканамічны каледж»;

 «Полацкі каледж УА «Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт імя П. М. Машэрава».

 

ПРАФЕСІЙНА-ТЭХНІЧНАЯ АДУКАЦЫЯ

 УА «Полацкі дзяржаўны ліцэй сельскагаспадарчай вытворчасці» (г. п. Ветрына).

 

САЦЫЯЛЬНА-ПЕДАГАГІЧНЫЯ ЎСТАНОВЫ

 ДУА «Сацыяльна-педагагічны цэнтр Полацкага раёна»

 

СПЕЦЫЯЛЬНАЯ АДУКАЦЫЯ

 ДУА «Цэнтр карэкцыйна-развіваючага навучання і рэабілітацыі Полацкага раёна»

 

ПАЗАШКОЛЬНЫЯ УСТАНОВЫ

 Аздараўленчы лагер «Чайка» ДУДА «Полацкі раённы цэнтр дзяцей і моладзі»;

 ДУА «Міжшкольны цэнтр дапрызыўнай падрыхтоўкі;

 ДУА «Полацкая дзіцячая школа мастацтваў»;

 ДУДА «Полацкі раённы цэнтр дзяцей і моладзі».

 

ЛІТАРАТУРА

1. Воднева, І. Дзе 200 год назад вучыліся палачане? / І. Воднева // Полацкі веснік. – 2010. – 7 верас. – С. 4.

2. Гавяйновіч, В. Даць веды і навучыць асновам жыцця / В. Гавяйновіч // Полацкі веснік. – 2008. – 7 кастр. – С. 4.

3. Гавяйновіч, В. На шляху ў краіну ведаў / В. Гавяйновіч // Полацкі веснік. – 2009. – 16 кастр. – С. 4.

4. Драздова, І. «Сям'я – гарант дабрабыту краіны» / І. Драздова ; гутарыла Т. Бондарава // Настаўніцкая газета. – 2017. – 6 студз. – С. 10.

5. Драздова, К. В. Сярэднія ўстановы адукацыі гарадоў Полацка і Віцебска сярэдзіны XIX – пачатку XX стагоддзя / К. В. Драздова // Труды молодых специалистов Полоцкого государственного университета / Министерство образования Республики Беларусь, Полоцкий государственный университет. – Новополоцк, 2009. – Вып. 34. – С. 33–36.

6. Дробышевский, В. У истоков образования / В. Дробышевский // Полацкі веснік. – 2010. – 3 жн. – С. 5 ; 10 жн. – С. 5 ; 17 жн. – С. 5.

7. Замковский, А. Удержать позиции / А. Замковский // Полацкі веснік. – 2008. – 7 кастр. – С. 4.

8. Лавицкая, Е. Б. Развитие начального образования на территории Беларуси во второй половине ХІХ – начале ХХ века (на примере церковных школ Полоцкой епархии) / Е. Б. Лавицкая // Веснік Віцебскага дзяржаўнага ўніверсітэта. – 2012. – № 3. – С. 103–108.

9. Липко, В. Полочане делились опытом / В. Липко // Полацкі веснік. – 2017. – 13 студз. – С. 18.

10. Матус, В. Работаем на перспективу / В. Матус ; беседовала Е. Каленик // Полацкі веснік. – 2011. – 31 мая. – С. 7.

11. Самусік, А. Ф. Полацкія гімназіі / А. Ф. Самусік // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 2001. – Т. 12 : Палікрат–Праметэй. – С. 471.

12. Ткачева, Е. В. Будем строить! / Е. В. Ткачева // Полацкі веснік. – 2017. – 17 студз. – С. 7.

13. Шуйская, О. Встречи с министром в колледжах и в школе / О. Шуйская // Полацкі веснік. – 2018. – 10 крас. – С. 2.

 

СПАСЫЛКІ

 Управление по образованию Полоцкого районного исполнительного комитета