ПАТРЫЯТЫЧНАЕ ПАДПОЛЛЕ ВІЦЕБШЧЫНЫ

Геаграфічна Віцебск з’яўляецца выхадам на Смаленск і Маскву з захаду. Да ўсяго, у горадзе вялікі чыгуначны вузел. Менавіта таму тут так лютавалі нямецка-фашысцкія захопнікі: яны адносіліся да насельніцтва як да непатрэбнай людской масы, якая перашкаджае важным стратэгічным задачам. Менавіта таму такім моцным, стыхійным і, можна сказаць, прынцыпова нязломным замацавалася ў гісторыі віцебскае падполле.
Віцебскае патрыятычнае падполле існавала з першых дзён акупацыі. У горадзе групы ствараліся радавымі камуністамі і камсамольцамі або фарміраваліся стыхійна шляхам згуртавання патрыётаў па сумеснай даваеннай працы ці сямейным прынцыпе. Многія аб’ядноўваліся вакол армейскіх разведчыкаў, якія сумелі ўладкавацца ў абласным цэнтры ў самым пачатку вайны. Да канца 1941 г. ў Віцебску дзейнічалі дваццаць груп і нямала падпольшчыкаў-адзіночак.
1942 год быў годам найбольшага напружання і выніковасці падпольнай барацьбы. У канцы года ў абласным цэнтры функцыянавалі ўжо 56 падпольных груп. У гэтую барацьбу ўключыліся цэлыя сем’і: Бекішавы, Вялавы, Журынскія, Кулагіны, Лявонавы, Сакаловы, Свечкіны, Саладухіны, Старавойтавы, Шпакавы. На працягу 1942 года падпольшчыкі Віцебска ажыццявілі 102 дыверсіі.
Віцебскае падполле было інтэрнацыянальным. Побач з беларусамі змагаліся прадстаўнікі многіх нацыянальнасцей СССР. У барацьбе з акупантамі з савецкімі падпольшчыкамі супрацоўнічалі нямецкія, чэшскія, славацкія і польскія антыфашысты.
За перыяд акупацыі ў горадзе дзейнічалі 66 падпольных груп (усяго каля 1500 чалавек), было больш за 50 канспіратыўных кватэр. У жорсткай барацьбе з нямецка-фашысцкімі захопнікамі загінуў амаль кожны трэці падпольшчык.